Rừng Xanh Mất Trắng

Rừng xanh mất trắng

TTCT - Đã hơn hai tuần sau bão lũ, nhưng tại nhiều địa phương ở miền Trung cuộc sống của người dân vẫn chưa thể trở lại bình thường. Bão lũ hoành hành ngày một khốc liệt, dữ dội hơn khiến cuộc sống của họ bị đảo lộn. Đi tìm căn nguyên của thiên tai, câu trả lời cho thấy chính bàn tay con người đã khiến thiên nhiên cuồng nộ.

Đã có rất nhiều thân gỗ lớn như thế này trôi về lòng hồ thủy điện A Vương trong trận lũ vừa qua. Trong ảnh: Người dân địa phương tìm cách trục vớt gỗ lớn tại lòng hồ - Ảnh: Đ.Nam

Ngay sau khi tuyến đường độc đạo nối miền xuôi với trung tâm huyện miền núi Tây Giang (Quảng Nam) thông thương trở lại chiều 8-10, lập tức chủ tịch huyện Tây Giang Briu Liếc xắn quần lội bộ vào tận hai xã vùng sâu là A Tiêng và A Ching để khảo sát cuộc sống của đồng bào mình sau bão lũ.

Không còn rừng để ngăn lũ

Và lời nhận xét của ông chủ tịch người Cơ Tu ngay sau khi trở về là: “Phải lập tức di dời khẩn cấp 200 hộ dân tại các khu vực trên bởi núi trên cao đang nứt, dấu hiệu sạt lở hiện thấy rõ. Nếu không di dời thì nhiều bản làng sẽ bị xóa sổ”.

Đứng với bà con xã A Tiêng ngay bên đường Hồ Chí Minh nhận hàng cứu trợ, ông Liếc thở dài: “Đường Hồ Chí Minh làm bằng bêtông vậy mà bị nước lũ xói lở, bẻ gãy đôi huống hồ gì nhà đồng bào mình chỉ làm bằng mấy cây gỗ núi”.

Nhìn khuôn mặt đăm chiêu của ông Liếc, khó ai có thể hiểu ông đang nghĩ chuyện gì. Bởi sau bão lũ, huyện miền núi này đang phải đối mặt với quá nhiều khó khăn: gần như 100% hệ thống nước sạch của bà con bị lũ cuốn trôi, đường giao thông nhiều nơi bị gián đoạn, cầu cống trôi sạch.

Nhưng nguy hiểm hơn cả là ruộng vườn của bà con đã bị vùi lấp. Núi lở với tần suất quá lớn khiến đồng bào không còn đất sản xuất. Cái đói của người dân thời gian tới chắc chắn không tránh khỏi.

Đi dọc tuyến đường Hồ Chí Minh từ Tây Giang qua Đông Giang, Nam Giang rồi lên Phước Sơn qua Kontum, dấu tích bão lũ vẫn còn. Càng lên cao, dấu tích núi lở càng nhiều. Núi lở nhiều đến mức một thành viên trong đoàn công tác của Chính phủ khi đi thị sát bằng máy bay trực thăng phải thốt lên: “Núi lở kiểu này còn gì là rừng”.

Nhưng rồi chính ông lại đính chính: “Mà rừng cũng đâu còn nhiều nữa”. Từ ô cửa trực thăng nhìn ra những đỉnh núi nằm dưới chân dãy Ngọc Linh (đỉnh núi cao nhất của hệ núi Trường Sơn), tất cả đều loang lổ bởi núi đang lở dần.

Những dự án giết rừng

Là người quản lý nhà nước về rừng đầu nguồn nhưng ông Phạm Thanh Lâm, chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam, tỏ ra hết sức bất ngờ trước cảnh hàng nghìn thân gỗ lớn được cắt gọt hoàn chỉnh ồ ạt trôi theo lũ tấp vào chân cầu Quảng Huế (huyện Đại Lộc) trong trận lũ kinh hoàng vừa qua.

Chưa hết, cảnh nhiều người dân tìm cách trục vớt hàng trăm súc gỗ lớn nổi lềnh bềnh trên mặt hồ thủy điện A Vương ngày 9-10 khiến nhiều người phải giật mình đặt câu hỏi: điều gì đang âm thầm diễn ra bên trong những cánh rừng đại ngàn của Quảng Nam?

Ông Lâm phân trần: “Nói toàn bộ số gỗ đó đều do lâm tặc gây ra thì quả là chưa trọn ý”. Theo ông, liên tục thời gian qua kiểm lâm và các lực lượng liên ngành trong tỉnh đã bắt và bóc gỡ nhiều vụ xâm phạm rừng.

“Lâm tặc phá rừng là điều đã thấy rõ nhưng nói do lâm tặc mà mất trắng rừng xanh là điều chưa hẳn đúng. Điều chúng tôi quan ngại hơn là các dự án, công trình đang xâm phạm rừng tự nhiên”.

Theo ông Lâm, chỉ tính riêng các dự án thủy điện tỉnh Quảng Nam cấp phép cho xây dựng đã “nuốt” hơn 4.000ha rừng do kiểm lâm quản lý. Toàn bộ diện tích này đã chìm trong lòng hồ và coi như rừng mất trắng. Đó là chưa tính hơn 6.000ha rừng khác phải bị chặt bỏ thời gian tới để lấy đất kéo đường dây điện.

“Đây là một trong những nguyên nhân khiến gỗ trôi về xuôi nhiều quá mức bình thường thời gian qua” - ông Lâm khẳng định. Ông cho hay tình trạng lấn chiếm rừng và đất rừng trái phép để làm nhà, lấy đất sản xuất của người dân tái định cư tự do, của các công trình thủy điện đang diễn ra tại các huyện Nam Trà My và Bắc Trà My đã ảnh hưởng công tác quản lý, bảo vệ rừng.

Một tác nhân không thua kém lâm tặc hay thủy điện là việc chuyển đổi đất rừng từ rừng tự nhiên sang rừng cao su. “Đã có không dưới 6.000ha rừng tự nhiên ở Quảng Nam bị san ủi lấy đất trồng cao su” - ông Dương Chí Công, giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường, cho biết. Chính những cánh rừng bị “cạo trọc” trải dài từ Nam Giang đến Phước Sơn thuộc các dự án phát triển cây cao su khiến rừng xanh không đảm đương nổi nhiệm vụ phòng hộ.

“Một người không có tóc khi đổ nước lên đỉnh đầu thì nước sẽ chảy xuống mặt nhanh hơn người có tóc. Rừng cũng vậy, khi mất rừng thì nước lũ sẽ về xuôi nhanh và hung dữ hơn nhiều” - cách nói ví von của ông Lê Nho Năm, chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm huyện Phước Sơn (Quảng Nam), thật ấn tượng.

Lâm tặc cùng những dự án kinh tế như thủy điện, cao su đã và đang âm thầm triệt hạ hàng chục nghìn hecta rừng xanh dọc dãy Trường Sơn miền Trung. Một bên là lén lút chặt phá, một bên là công khai triệt hạ. Chưa khi nào rừng đầu nguồn Quảng Nam rơi vào cảnh tan hoang đến như vậy. Chỉ trong một năm đã có hơn 41.000ha rừng tự nhiên ở Quảng Nam bị xóa sổ. Với tốc độ như vậy thì những làng mạc ở hạ lưu các con sông Vu Gia, Thu Bồn sẽ phải gánh chịu hậu quả do bão lũ là điều không thể nào tránh khỏi.

ĐĂNG NAM

Đúng quy trình!

Theo báo cáo của Công ty cổ phần thủy điện A Vương (đơn vị quản lý Nhà máy thủy điện A Vương) gửi lãnh đạo tỉnh Quảng Nam ngày 4-10, chỉ trong vòng 32 giờ (tính từ 7g ngày 28-9 đến 15g ngày 29-9) đã có tổng cộng 146,1 triệu m3 nước từ các sông, suối đổ về hồ thủy điện A Vương.

Cũng vào thời điểm này, bão số 9 bắt đầu áp sát bờ biển miền Trung và nước trên các sông, suối bắt đầu dâng. Tuy nhiên, lũ khi ấy chưa phải là vấn đề quá lo ngại bởi đến 20g ngày 29-9 mực nước trên sông Vu Gia tại Ái Nghĩa (Đại Lộc) chỉ mới dưới báo động 2.

Nhưng ngay sau khi yêu cầu xin “xả lũ khẩn cấp” được fax đi từ Nhà máy thủy điện A Vương (và được lãnh đạo tỉnh Quảng Nam đồng ý), lập tức nước trên các sông ùn ùn dâng lên.

Đúng 3g sáng 30-9, tức tám giờ sau, đỉnh lũ đo được tại Ái Nghĩa là 10,77m, vượt trên báo động 3 và cao hơn đỉnh lũ của các năm 1,97m.

Báo cáo của Nhà máy thủy điện A Vương gửi tỉnh Quảng Nam cũng cho thấy có tổng cộng 149,3 triệu m3 nước trong lòng hồ A Vương được xả về hạ lưu ngay khi nước sông đang mấp mé báo động 2.

Chính “sự tiếp sức” này đã nhấn chìm hàng chục nghìn ngôi nhà trong tích tắc. Ngay sau khi bão tan, hàng nghìn hộ gia đình không biết phải bắt đầu từ đâu để làm lại cuộc sống bởi nhiều nơi lũ đã xóa sổ gần như toàn bộ tư liệu sản xuất, thì lãnh đạo Nhà máy thủy điện A Vương vẫn cho rằng nhà máy đã xả lũ đúng quy trình mà Bộ Công thương phê duyệt trước đó.

ĐĂNG NAM

nguồn tuoitreonline

(Bài này có 2 hình ảnh chân thực những thân gỗ lớn theo bão dạt về, nhưng không hiểu sao đường Tags không cho phép khi post bài)