Trừng Phạt Cá Nhân Tham Nhũng Là Quan Trọng, Nhưng Chưa đủ

Trừng phạt cá nhân tham nhũng là quan trọng, nhưng chưa đủ

02/10/2009 0:39

Ngày 30.6.2009, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết phê chuẩn việc Việt Nam tham gia Công ước Liên Hiệp Quốc về chống tham nhũng. Ngày 18.9, công ước chính thức có hiệu lực và tạo bước ngoặt mới cho công cuộc chống tham nhũng tại Việt Nam.

Đại sứ Đan Mạch và Thụy Điển - ông Peter Lysholt Hansen và Rolf Bergman, trao đổi với Thanh Niên về tầm quan trọng cũng như những thách thức đặt ra cho công cuộc phòng, chống tham nhũng tại nước ta.

• Thanh Niên: Việc tham gia công ước có ý nghĩa như thế nào đối với Việt Nam và sẽ tạo ra những chuyển biến gì đối với công cuộc phòng chống tham nhũng?

Vai trò của báo giới

Với kinh nghiệm thực tiễn của chính mình, chúng tôi đã nhắc đi nhắc lại tại các cuộc đối thoại phòng chống tham nhũng: vai trò của báo giới trong công cuộc chống tham nhũng là cực kỳ quan trọng. Cần xem trọng việc tạo ra một xã hội cởi mở, trong đó báo giới đóng vai trò như nhân tố phát hiện ra và tố cáo tham nhũng

Đại sứ Thụy Điển Rolf Bergman - ảnh: Nghĩa Phạm

- Đại sứ Thụy Điển Rolf Bergman: Tôi rất ấn tượng với việc Việt Nam mở rộng cửa đón chào nhiều nhà tài trợ quốc tế tham gia vào các cuộc đối thoại chống tham nhũng cấp cao diễn ra hai lần mỗi năm tại Việt Nam. Bằng cách đó, Việt Nam vừa công nhận tham nhũng là vấn nạn quốc gia vừa cho thấy thiện ý sẵn sàng mời các nhà tài trợ quốc tế tham dự vào những buổi đối thoại công khai và cởi mở với hàng trăm đại biểu, bao gồm cả báo giới. Chỉ duy nhất Việt Nam thực hiện điều này và tôi cho rằng nó đáng để cả thế giới học hỏi. - Đại sứ Đan Mạch Peter Lysholt Hansen: Việc phê chuẩn công ước vào tháng 6 cho thấy một chính sách và cam kết pháp lý quan trọng khác của Chính phủ Việt Nam trong công cuộc phòng chống tham nhũng. Giờ đây, Việt Nam đã chính thức trở thành một trong những quốc gia xúc tiến hiệp ước chống tham nhũng mang tầm quốc tế đầu tiên mà có thể áp dụng trên phạm vi toàn cầu. Với tư cách là đối tác đầu tiên hỗ trợ Việt Nam trong quá trình chuẩn bị tham gia công ước, Chính phủ Đan Mạch rất phấn khởi với việc phê chuẩn này. Về phương diện chính sách và luật pháp chống tham nhũng, Việt Nam đã đạt được một bước tiến dài. Điều này không chỉ được thể hiện trong Công ước Liên Hiệp Quốc về chống tham nhũng mà còn ở Luật Chống tham nhũng năm 2006 cũng như việc phê chuẩn Chiến lược quốc gia về chống tham nhũng đến năm 2020 và kế hoạch hành động của chiến lược này vào tháng 5 năm nay. Chúng tôi tin rằng thử thách thực sự cho Chính phủ Việt Nam chính là việc đưa pháp luật vào cuộc sống. Đây cũng là kết luận của hai nghiên cứu sâu rộng về việc thực thi Luật Chống tham nhũng do Đan Mạch tài trợ vào năm 2007 và 2009.

* Thanh Niên: Theo quan sát của ông từ ngày nhậm chức đại sứ, công cuộc chống tham nhũng tại Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng kể nào, thưa ông?

- Ông Rolf Bergman: Chúng ta phải nhận thức được rằng tham nhũng gây bức xúc ở mọi nơi trong xã hội. Tôi tin rằng, công cuộc chống tham nhũng tại Việt Nam được các ngành, các cấp ủng hộ tương đương như đã dành cho phát triển kinh tế. Thẳng thắn mà nói, chúng tôi trông đợi những kết quả nhanh chóng hơn từ công cuộc này.

* Thanh Niên: Đâu là thử thách lớn nhất đối với công cuộc chống tham nhũng tại Việt Nam và cần làm gì để vượt qua những trở ngại đó, thưa ông?

Tham nhũng chỉ có thể bị triệt tiêu bằng những cải cách kinh tế và quản trị mang tính hệ thống

Đại sứ Đan Mạch Peter Lysholt Hansen

- Ảnh: đại sứ quán Đan Mạch cung cấp

- Ông Peter Lysholt Hansen: Thử thách thực sự chính là phải giải quyết cho được gốc rễ của tham nhũng, giảm thiểu các cơ hội tạo ra tham nhũng và tăng cao tỷ lệ phát hiện tham nhũng. Tăng cường trách nhiệm và tính minh bạch là điều tối quan trọng. Chính sách và khung pháp lý phải hợp lý. Vấn đề quan trọng ở đây là phải hình thành được hệ thống thưởng phạt để thực thi các chính sách chống tham nhũng. Điều khoản về kê khai tài sản trong Luật Phòng chống tham nhũng của Việt Nam là một ví dụ điển hình. Về mặt hiệu quả: hệ thống cần phải được thiết lập trên cơ sở có thể thu thập thông tin, lưu trữ và thẩm tra được các bản báo cáo về kê khai tài sản. Về mặt chế tài: hiệu quả đạt được tùy thuộc rất lớn vào khả năng chế tài quan chức không kê khai hoặc kê khai sai tài sản cá nhân cũng như việc thực hiện chế tài nếu như quan chức không thể chứng minh được mình làm giàu từ thu nhập chính thức.

* Thanh Niên: Các biện pháp phòng chống nhận hối lộ có phải là ưu tiên hàng đầu trong quá trình cải tổ luật pháp sau khi tham gia công ước?

- Ông Peter Lysholt Hansen: Chúng tôi cho rằng giải quyết các thử thách mà Việt Nam đang phải đương đầu mới là điều quan trọng. Điều này đòi hỏi phải nhìn nhận hiện tượng tham nhũng một cách riêng rẽ trong bối cảnh của Việt Nam. Lẽ dĩ nhiên, Công ước Liên Hiệp Quốc về chống tham nhũng là những công cụ vững chắc, nhưng tham nhũng chỉ có thể bị triệt tiêu bằng những cải cách kinh tế và quản trị mang tính hệ thống. Minh bạch trong quá trình đấu thầu cũng có thể được đẩy mạnh. Vai trò giám sát của xã hội trong quá trình đấu thầu, kế hoạch thiết lập các trung tâm đấu thầu khu vực, và việc xử lý việc tố cáo tham nhũng cũng như các biện pháp bảo vệ cho người tố cáo là những điểm mấu chốt để thực thi những yêu cầu minh bạch. Chúng tôi cho rằng tham nhũng cần phải được giải quyết trong một quá trình tổng thể của công cuộc cải cách. Trừng phạt các cá nhân tham nhũng là quan trọng nhưng nó chỉ là giải pháp tức thời cho triệu chứng của một căn bệnh. Việc báo giới tham gia phát hiện và phản ảnh là cực kỳ cần thiết, và để nhân dân tham gia vào quá trình “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” cũng sẽ góp phần giải quyết triệt để vấn nạn tham nhũng.

* Thanh Niên: Ông đánh giá thế nào về tầm quan trọng của cải cách hành chính?

- Ông Rolf Bergman: Cải cách hành chính có thể giải quyết được tham nhũng bằng cách đơn giản hóa thủ tục hành chính cho người dân để họ có thể dễ dàng tiếp cận với giới chức ra quyết định. Ngoài ra, cũng cần tinh giản hóa biên chế Nhà nước bởi vì có mối liên hệ giữa số lượng công chức người dân tiếp xúc và mức độ tham nhũng. Hệ thống tuyển dụng, lưu giữ, thăng tiến và hưu trí của công chức cũng cần được cải tổ trên cơ sở tính minh bạch.

An Điền (thực hiện)

Nhời bàn của Thiên Sứ:

Tham nhũng chỉ có thể bị triệt tiêu bằng những cải cách kinh tế và quản trị mang tính hệ thống

Đại sứ Đan Mạch Peter Lysholt Hansen

- Ảnh: đại sứ quán Đan Mạch cung cấp

Đây là quan điểm phù hợp với cái nhìn từ Lý Học Đông phương ở một số khia cạnh.