Khai thác bô xít Tây Nguyên: 3 vấn đề, 3 kiến nghị

Tài nguyên thiên nhiên – mua hay bán?

14/04/2009 09:13 (GMT + 7)

(TuanVietNam) - Ai cũng nghĩ, thật hạnh phúc nếu được sống trong một đất nước mà dưới đất toàn vàng bạc, kim cương hay dầu mỏ. Đào lên đem xuất khẩu, thế là đủ sống sung túc suốt đời. Sự thực thì sao?

>> TKV: "Làm bô-xít hiệu quả hay không, chờ thực tế mới biết"

Tôi có người bạn, kể cho tôi nghe câu chuyện về một vùng trung du cạnh chùa Bái Đính (Ninh Bình). Từ khi có dự án xây chùa và và con đường du lịch cao tốc đi qua 99 ngọn núi của Hoa Lư, thì dân trong vùng bỗng trở nên bay bổng, như sống trên mây.

Từ một vùng nghèo, thu nhập không quá 1 đô-la/ngày, giá đất bỗng nhiên lên vùn vụt. Chị của anh chưa bao giờ nhìn thấy cọc tiền 10 triệu trong đời, nên có người mua sào đất (360m²) với giá 36 triệu, liền bán ngay. Thay vì đầu tư cho con đi học thêm, chị sửa nhà, tậu xe máy, 36 triệu kia đi mất tiêu sau vài tháng.

Chị đang định bán tiếp. Theo đà này, vài năm nữa, nhà ấy chỉ còn vài mét đất mặt tiền. Nhưng tôi tin rằng, chị sẽ vẫn nghèo như xưa. Vì bán đất để tiêu mà không biết đầu tư cho tương lai là căn bệnh chung của người ít học, khó hy vọng trở thành giàu có.

Giàu tài nguyên là bất cập?

Nói đâu xa, Việt Nam ta cũng từng tự hào “rừng vàng biển bạc” nhưng đã ai gọi là giàu? (Ảnh: Lovea7cva và photobucket.com)

Ai cũng nghĩ, thật hạnh phúc nếu được sống trong một đất nước mà dưới đất toàn vàng bạc, kim cương hay dầu mỏ. Đào lên đem xuất khẩu, thế là đủ sống sung túc suốt đời.

Đáng tiếc, rất nhiều quốc gia có lợi thế về tài nguyên thiên nhiên nhưng lại không biết sử dụng. Iraq nhiều dầu hỏa nhưng chưa bao giờ thành quốc gia giàu có. Các nước châu Phi nổi tiếng về vàng, kim cương, cao su tự nhiên và nhiều tài nguyên thiên nhiên khác nhưng đã bao giờ trở thành vùng đất này có thành nơi mơ ước của nhân loại?

Indonesia có núi đồi hùng vĩ đầy gỗ và muông thú; biển đầy dầu hoả và sản vật với mấy chục nghìn hòn đảo... nhưng nào họ đã giàu có bằng Singapore - nơi chẳng có tài nguyên? Cách đây mấy chục năm, cùng một xuất phát điểm, thậm chí Singapore còn thua Indonesia mấy bậc, mà giờ đây, tình thế hoàn toàn ngược lại. Mấy đời tổng thống Indonesia vẫn chưa khiến đất nước thoát khỏi cái bóng quốc gia “tham nhũng”.

Nói đâu xa, Việt Nam ta cũng từng tự hào “rừng vàng biển bạc” nhưng đã ai gọi là giàu?

Như chuyện lấy đất ruộng để xây sân golf, chủ đầu tư thì hứa với nông dân hãy bán đất giá rẻ, rồi sẽ ưu tiên cho vào làm việc. Kết quả, có mấy người được chọn đi tưới cỏ hay làm bảo vệ? Số nông dân thất nghiệp còn lại, biết làm gì khi tiền đã tiêu hết, ruộng vườn đã mất sạch?

Với nhiều chính phủ ở các quốc gia kém phát triển, tiền thu được từ việc bán tài nguyên thường không được sử dụng cho mục đích giáo dục, y tế, xây dựng cơ sở hạ tầng hay dạy nghề... nên người dân vẫn sống trong tình thế bế tắc.

Giống như người nông dân nghèo bất ngờ có hàng trăm triệu, số tiền khổng lồ mà các quốc gia kém phát triển có được nhờ xuất khẩu tài nguyên cũng khó được kiểm soát hữu hiệu. Thất thoát là không thể tránh khỏi.

Không phải tự nhiên mà các chính quyền tham nhũng độc tài nhất trên thế giới lại thường là các quốc gia có tài nguyên phong phú, để một số người có quyền giàu lên nhanh chóng. Nhưng đó không thể và không phải là phương hướng đi lên của một quốc gia.

"Nguồn tài nguyên kia hãy để dành đó..."

Nước Mỹ giàu hơn nước khác vì bán tài nguyên hay vì chiến lược đi mua để giữ tài nguyên và môi trường sạch? (Ảnh: ngoisao.net)

Mùa hè 2008, khi dừng xe đổ xăng với giá 4.5 đô-la/gallon (3.8 lít) nhiều người Mỹ đã lầm bầm, sao không khai thác dầu gần hai bờ biển Đông Tây mà cứ phải đi nhập của nước ngoài?!

Trong quá khứ, nhiều công ty đã khai thác những chỗ gần bờ nhiều tài nguyên nhất. Hiện có khoảng 4000 giếng dầu ở cả hai bờ Tây và Đông nước Mỹ, vịnh Mexico và vùng hẻo lánh Alaska.

Do lo sợ ảnh hưởng tới môi trường, vì chiến lược dự trữ quốc gia về dầu hỏa và nhiều yếu tố khác, Chính phủ Mỹ đã cấm mở thêm giếng dầu gần bờ từ năm 1981. Hiện nay trữ lượng khai thác gần bờ cung cấp 1.5 triệu thùng dầu mỗi ngày trong khi lượng tiêu thụ cả nước là 21 triệu thùng/ngày. 60% xăng tiêu thụ tại Mỹ do nhập khẩu.

Vì thế, giá dầu thế giới lên xuống cũng làm người Hoa Kỳ điên đầu. Đổ đầy bình cho chiếc xe SUV loại trung mất 50, 60 đô-la thì sẽ có ai đó thầm "nguyền rủa" chính phủ thiếu sáng suốt.

Lệnh “giới nghiêm” đã hết hiệu lực từ tháng 10/2008. Trữ lượng dầu gần bờ còn lại khoảng 76 tỷ thùng và là miếng mồi ngon cho tất cả các công ty dầu hỏa “cá mập”. Nữ ứng viên Sarah Palin đi tranh cử thường hát “Drill, baby, drill – Khoan đi anh, hãy khoan đi” để "mồi" cử tri rằng, nếu xây thêm giếng dầu thì giá xăng sẽ hạ. Cử tri thích ý tưởng đó thì cô dễ trúng cử.

Tuy nhiên, người Mỹ rất thực tế và nhìn xa trông rộng. Nếu được môi trường trong sạch, bãi biển mê hồn thì thêm vài cent hay vài chục cent để mua xăng cũng đáng. Nguồn tài nguyên kia để dành đó, hãy đi khai thác hay mua của nước người về dùng tạm. Ô nhiễm môi trường, tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt ở đâu đó trên thế giới nhưng không phải ở Mỹ là được rồi. Ai biết cuộc chiến tranh Iraq là vì nền dân chủ hay vì muốn giá dầu thế giới được kiểm soát bởi Mỹ.

Lịch sử hơn 200 năm của nước Mỹ đã dạy họ bài học rằng đào của dưới đất lên để mang đi bán thì ngày kia sẽ hết. Họ giàu hơn nước khác vì bán tài nguyên hay vì chiến lược đi mua để giữ tài nguyên và môi trường sạch?

Những nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc, Ấn Độ cũng đang tìm cách nhập tài nguyên càng nhiều càng tốt. Những mặt hàng sản xuất gây ô nhiễm thì các "ông lớn" thích được làm ở đâu đó, dù rằng, ngôn từ ngoại giao lại được diễn giải và núp bóng dưới danh nghĩa “cam kết quốc tế, toàn cầu hóa, hội nhập, hai bên cùng có lợi”.

Vài lời về dự án bô-xít Tây Nguyên

Đất khai thác bô-xít sau khi hoàn thổ ở Bảo Lộc: Không loại cây nào mọc được ngoài keo tai tượng. Đây chỉ là nơi có quặng bô-xít được đào đi, rồi lấy đất lấp lại, không phải là nơi chứa bùn đỏ.

Ảnh: Nguyễn Trung

Người viết bài này không phải chuyên gia về môi trường, cũng không hiểu biết lắm về chiến lược an ninh quốc gia, lại càng không phải người có tầm vĩ mô về kinh tế hay hiểu biết văn hoá đến mức thấu đáo. Chưa kể lại còn chưa được đặt chân đến Tây Nguyên lần nào.

Tuy nhiên, dưới góc độ một người dân bình thường nhưng bước chân đã đi khắp nẻo đường trên trái đất, biết được nơi giàu, kẻ nghèo, tôi lờ mờ hiểu tại sao giữa những quốc gia lại có sự khác biệt và nhân dân lại được hưởng lợi từ chính sách lớn của những nhà lãnh đạo sáng suốt hay cả dân tộc bị lầm than bởi những sai sót chiến lược của người cầm cân nảy mực.

Thận trọng lắng nghe những thông tin đa chiều về dự án bô-xít Tây Nguyên là cần thiết trong bối cảnh đất nước ta đang muốn đi lên. Nền văn hóa Tây Nguyên có còn tồn tại hay suy vong, người dân tộc nơi đây có được hưởng lợi do khai thác bô-xít hay chính họ bị mất đi nguồn gốc của chính mình, điều đó do các quyết sách lớn hôm nay.

Tăng dự trữ ngoại tệ hay GDP do xuất khẩu chất xám như người Singapore đang làm là thượng sách. Trung sách là xuất khẩu hàng hóa hay bán sức lao động phổ thông như Philippines, Thái Lan hay Việt Nam ta. Hạ sách là lo xuất khẩu tài nguyên, vừa mất vĩnh viễn những gì thiên nhiên trao tặng, vừa là thảm họa cho đất nước về môi trường và còn tạo ra một lớp người chỉ biết ăn bám vào những gì trời cho. Muốn biết những bài học đắt giá này với học phí thấp, chỉ cần mua vé du lịch châu Phi vài tuần là đủ.

Chợt nhớ về câu chuyện của người bạn. Rất có thể vài năm nữa, bà chị của anh sẽ ngồi hối tiếc, giá như không bán sào đất kia, có khi mình lại giàu hơn. Chuyện của chị na ná giống chuyện con đại bàng bắt cá.

Loài chim này thường bay lượn trên cao để tìm mồi. Thấy cá bơi dưới hồ, nó thường lao từ trên cao xuống và dùng móng vuốt cặp chặt con mồi và lôi lên cao. Chương trình Discovery quay được cảnh chú đại bàng bắt con mồi quá to nên không kéo nổi. Khi biết mình không đủ sức, đại bàng định buông ra. Đáng tiếc, móng vuốt đã quặp sâu vào lưng con cá khổng lồ như lưỡi câu có ngạnh. Kết cục, đại bàng bị chính con mồi dìm xuống hồ.

• Hiệu Minh

Thứ hai, 04-05-2009

Khai thác bô- xít cũng là chiến lược của Việt Nam?

Nguồn Vitinfo.com.vn

VIT - Thủ tướng Việt Nam – Nguyễn Tấn Dũng đã từng đưa ra nhận định rằng khai thác quặng bô -xít cũng chính là một yếu tố quan trọng trong các chính sách khai thác của Việt Nam.Việc khai thác bô- xít cũng chính là một nan đề trong các chính sách của những nhà lãnh đạo của Việt Nam.

Theo các số liệu mà Chính phủ Việt Nam công bố thì trữ lượng bô-xit dự trữ tại Tây Nguyên – Việt Nam là 5,4 tỷ tấn, đúng thứ ba thế giới, bô – xit cũng là nguyên liệu chính cho sản xuất nhôm.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng cảnh báo về tầm ảnh hưởng của Trung Quốc đang ngày càng lan rộng tại Việt Nam. Theo đại tướng việc Trung Quốc tiến hành khai thác bô– xít tại Việt Nam đang ngày càng gây ra vấn đề ô nhiễm môi trường trầm trọng. Sự lo lắng này của Đại tướng đã nhận được nhiều sự đồng tình của các nhà khoa học cũng như của các chuyên gia kinh tế.

Một số chuyên gia phân tích cũng chỉ ra rằng, việc sử dụng bô-xít để tinh luyện ra Alumina là một quá trình gây ô nhiễm môi trường trầm trọng và cũng là mối đe dọa với các doanh nghiệp khác tại khu vực, như sản luợng cà phê tại khu vực Tây Nguyên chiếm 80% sản lượng cà phê của Việt Nam, ngoài ra tại khu vực này cũng sản xuất ra một số mặt hàng khác như cao su, hồ tiêu, hạt ca cao.

Trong hội thảo bàn về vấn đề môi trường tại Hà Nội diễn ra hôm 9/4, phó Thủ tướng Việt Nam Hoàng Trung Hải đã thừa nhận, sẽ có những khống chế nghiêm khắc đối với dự án khai thác bô – xít lộ thiên. Còn nếu như dự án này mà đưa vào thực hiện sẽ để lại những ảnh hưởng nghiêm trọng cho nguồn tài nguyên của khu vực Tây Nguyên - Việt Nam.

Một số chuyên gia phân tích cũng tỏ ra hoài nghi về tính hiệu quả kinh tế của các dự án phát triển công nghiệp khai thác quặng bô- xít tại Tây Nguyên, lo ngại về ảnh hưởng đến môi trường, nguồn nước hay nền văn hóa của các dân tộc ở Tây Nguyên.

Nguồn tin Hải Hà (WSJ)

Thủ tướng chúc sức khỏe Đại tướng Võ Nguyên Giáp

12:36' 07/05/2009 (GMT+7)

- Đến thăm Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhân kỷ niệm 55 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ sáng nay (7/5), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói: "Chính phủ tiếp thu và nghiên cứu những ý kiến của Đại tướng về dự án bô-xít Tây Nguyên. Bộ Chính trị cũng rất quan tâm đến vấn đề này".

Chính phủ tiếp thu ý kiến Đại tướng

Đi cùng với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng là các Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng, Hoàng Trung Hải, Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chúc Đại tướng sức khỏe, minh mẫn, trường thọ. Ảnh: Lê Nhung

Trong căn phòng nhỏ đầy hoa, Đại tướng Võ Nguyên Giáp lần lượt bắt tay từng thành viên Chính phủ và dặn dò:

"Rất mong các đồng chí lưu tâm đến chuyện khai thác bô-xít Tây Nguyên. Đây là địa điểm chiến lược quan trọng của đất nước, có ý nghĩa quan trọng về quốc phòng an ninh không chỉ với Việt Nam mà cả với Đông Dương". Đại tướng cũng bày tỏ quan ngại về việc lao động nước ngoài vào theo các dự án này.

Ân cần nắm tay Đại tướng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định: "Chính phủ xin tiếp thu ý kiến của Đại tướng".

"Tôi sống ngày nào cũng là vì đất nước ngày đó.

Đại tướng Võ Nguyên GiápThay mặt Chính phủ, ông Nguyễn Tấn Dũng chúc Đại tướng giữ gìn sức khỏe, trí tuệ minh mẫn, trường thọ để tiếp tục có những ý kiến đóng góp quý giá cho Đảng và Nhà nước. Thủ tướng khẳng định: "Chiến thắng Điện Biên Phủ mãi mãi gắn liền với tên tuổi Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Đảng và Nhà nước mãi ghi nhớ công lao đóng góp to lớn này cho sự nghiệp phát triển của dân tộc".

Đáp lại lời chúc, Đại tướng Võ Nguyên Giáp vui vẻ nói: "Tôi sống ngày nào cũng là vì đất nước ngày đó. Mong Đảng, Chính phủ luôn ghi nhớ công lao của những chiến sĩ cách mạng. Có được đất nước như ngày hôm nay cũng là nhờ xương máu hy sinh của các chiến sĩ Điện Biên năm xưa".

Đại tướng cũng "trấn an" rằng, hiện, sức khỏe của ông vẫn tốt, trí tuệ rất minh mẫn, sáng suốt. Ông luôn theo sát các diễn biến của tình hình đất nước.

"Gặp Đại tướng là phần thưởng quý giá"

Sáng nay, rất nhiều đoàn khách trong Nam, ngoài Bắc đã đến thăm và chúc sức khỏe Đại tướng.

Chị Năm "khùng" (trái): "Chúc Đại tướng sức khỏe, sự minh mẫn". Ảnh: Lê Anh Dũng

Trong số đó có chị Năm Nghĩa, một cựu chiến binh, người mà trong 10 năm ròng rã, đã tự mình lặn lội vào rừng đi tìm và quy tập được 1.486 hài cốt liệt sĩ.

Đây là lần thứ ba chị Năm Nghĩa (hay còn gọi là Năm "khùng") ra Hà Nội thăm Đại tướng. Chị xúc động chia sẻ:

"Tôi rất hồi hộp chờ đợi chuyến đi này. Đến thăm Đại tướng đúng vào một ngày mưa, nhưng giờ đây tôi cảm thấy thật vui mừng vì Đại tướng vẫn khỏe mạnh, minh mẫn. Đây quả là một phần thưởng vô cùng quý giá cho một người lính như tôi".

Chị Năm Nghĩa nói sẽ đem những bức ảnh chụp cùng Đại tướng hôm nay và những lời dặn dò của Đại tướng kể với những đồng đội cũ của mình, những người đã không có may mắn được ra Hà Nội gặp mặt ông.

Thủ tướng: Đưa khai thác bô-xít thành ngành công nghiệp lớn

Nguồn Vietnamnet.vn

21:53' 09/05/2009 (GMT+7)

Tiếp xúc trước kỳ họp Quốc hội với cử tri quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng hôm nay (9/5), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói, về vấn đề bô-xít, Bộ Chính trị đã có kết luận và thông báo công khai trên báo chí.

>> Đại dự án bô-xít Tây Nguyên và ý kiến nhiều chiều

Ảnh: Cổng TTĐT Chính phủ

Trước sự quan tâm của cử tri đối với vấn đề khai thác bô-xít ở Tây Nguyên, Thủ tướng khẳng định: Tài nguyên đất nước ta hạn hẹp trong khi trữ lượng bô-xít lớn thứ 3 thế giới, riêng ở Tây Nguyên trên 5 tỷ tấn. "Việc khai thác sẽ được chỉ đạo nghiêm túc và có sự kiểm soát và quản lý chặt chẽ để đạt hiệu quả kinh tế, đảm bảo bền vững về môi trường; giải quyết công ăn việc làm cho người lao động; đưa ngành công nghiệp khai thác quặng bô-xít trở thành một ngành công nghiệp lớn của đất nước; góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên", Thủ tướng nói. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng - đại biểu Quốc hội Hải Phòng và đoàn đại biểu Quốc hội Hải Phòng cũng lắng nghe những kiến nghị, đề xuất của cử tri và trao đổi thẳng thắn, cởi mở về các vấn đề kinh tế - xã hội của đất nước. Thủ tướng thông báo với cử tri quận Lê Chân một số nét chính về tình hình kinh tế - xã hội của đất nước trong 4 tháng đầu năm 2009.

Các cử tri chuyển tới Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các đại biểu trong đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng một số đề xuất, kiến nghị về chế độ, chính sách ưu tiên, ưu đãi đối với người có công, đối tượng chính sách, người nghèo; các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn phát triển sản xuất, kinh doanh; chính sách chăm sóc sức khỏe, y tế cho nhân dân ở vùng hải đảo; chính sách đền bù, giải phóng mặt bằng; chống tham nhũng, lãng phí; giải quyết kiếu nại tố cáo, cải cách hành chính…

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt các các cơ quan chức năng trong việc xây dựng cách chính sách ưu đãi hợp lý hơn nữa đối với người có công, các đối tượng chính sách… Các chính sách hỗ trợ lãi suất, ưu tiên trong vay vốn đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh cũng đang được quan tâm chỉ đạo nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp được tiếp cận và vay vốn trong thời gian nhanh nhất.

Về các ý kiến đề xuất, kiến nghị khác của cử tri, người đứng đầu Chính phủ giao cho các bộ, ngành hữu quan tổng hợp, làm rõ và chuyển nội dung trả lời đến đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng để thông báo cho cử tri biết.

Sau khi phân tích những hạn chế, yếu kém nội tại của nền kinh tế và những thách thức về hạ tầng, nguồn nhân lực, thể chế hành chính đang cản trở quá trình phát triển của đất nước, Thủ tướng nêu rõ: Chính phủ và các địa phương cần chung sức, đồng lòng khắc phục những thiếu sót, khiếm khuyết trong điều hành, thực hiện đồng bộ và quyết liệt các nhóm giải pháp ngăn chặn suy giảm kinh tế, giữ ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội, phấn đấu đạt mức tăng trưởng khoảng 5 - 5,5% trong năm nay.

Theo Cổng TTĐT Chính phủ, TTXVN

"Không đưa dự án bô-xít ra Quốc hội là lách luật"

16:00' 26/05/2009 (GMT+7)

- Xin "nới" thêm thời gian để phát biểu, ĐBQH Nguyễn Minh Thuyết - người cuối cùng nêu ý kiến tại phiên thảo luận ở Hội trường về tình hình kinh tế - xã hội sáng nay (26/5) - đề nghị Quốc hội phải xem dự án khai thác bô-xít là công trình quan trọng quốc gia. Quốc hội phải thẩm tra và không quyết định một cách vội vã.

>> Đại dự án bô-xít Tây Nguyên và ý kiến nhiều chiều

Tiền rất tốn...

Đồng tình với chủ trương phát triển công nghiệp khai khoáng bô-xít và chế tạo nhôm kim loại, nhưng ĐBQH Nguyễn Minh Thuyết thấy báo cáo Chính phủ gửi QH vẫn chưa giải đáp được 3 vấn đề mà dư luận nhân dân quan tâm.

Đó là hiệu quả kinh tế tác động đến môi trường tự nhiên và xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng.

Theo ông Thuyết, khai thác bô-xít ở Tây Nguyên là một "đại dự án liên quan đến rất nhiều vùng và rất nhiều ngành với số tiền rất lớn".

ĐBQH Nguyễn Minh Thuyết và Nguyễn Lân Dũng đề nghị Quốc hội vào cuộc giám sát dự án bô-xít. Ảnh: VA

Theo Quyết định 167 của Chính phủ, dự án này từ nay đến năm 2025 sẽ cần huy động 190.000 -250.000 tỷ đồng vốn đầu tư. Riêng Đăk Nông có đến 4 nhà máy alumin, đánh số từ 1 đến 4, trải dài ở 4 tỉnh là Lâm Đồng, Đắk Nông, Gia Lai, Bình Phước. Chưa kể, còn có rất nhiều công trình phụ trợ.

Ông Thuyết dẫn chứng, chỉ tính riêng việc xây dựng một đường xe lửa dài 270km, với độ chênh của các điểm đến 700m, trên địa hình hết sức phức tạp, quanh co thì phải tiêu tốn 3,1 tỷ USD.

"Ô tô thì có thể đi được nhưng xe lửa thì chưa biết đi như thế nào, mà nếu được mời đi đường xe lửa chênh vênh như thế, tôi không biết là mình có đủ dũng cảm để đi không. Tiền rất tốn. Ngoài ra, còn phải làm cảng ở Hòn Kê Gà hoặc Hòn Gió, tất cả những tiền này tính vào đâu?", ông Thuyết nêu một loạt câu hỏi.

Vị Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên Nhi đồng QH tự trả lời: "Nếu những tiền này được tính vào sản phẩm alumin thì giá rất cao và như thế, sẽ hoàn toàn không có lãi. Nếu không tính vào mà coi là công trình dân dụng thì có thể nói là vô hình trung, chúng ta lấy tiền thuế của dân để làm lợi cho doanh nghiệp".

Ông Thuyết cũng đưa ra những tính toán đã được các nhà khoa học chỉ ra. Đó là giá alumin chỉ bằng 12% giá nhôm thành phẩm. Alumin là khoáng sản thô, đã được Đại hội 10 BCH Trung ương Đảng xác định phải hạn chế xuất khẩu. "Giá alumin trên thị trường đang xuống thấp, nền kinh tế đang gặp khó khăn, lãi lời chưa thấy đâu, vậy mà oái oăm là Việt Nam lại đi vay vài trăm triệu đôla để làm những nhà máy như ở Tân Rai, Nhân Cơ".

Trong khi đó, ngay Chủ tịch Hội đồng quản trị của TKV cũng nói là 50 ăn, 50 thua. "Nếu bây giờ mình bỏ tiền túi của mình ra thì có bao giờ mình đi kinh doanh theo kiểu chưa nhìn thấy lãi mà đã kinh doanh không?", ông Thuyết lưu ý.

Không quyết định vội

Với thời gian ngắn ngủi còn lại, ông Thuyết cũng bày tỏ quan ngại về các vấn đề môi trường, an ninh, lao động.

Như trong báo cáo của Chính phủ đã nói sẽ xây các hồ chứa nước trên Tây Nguyên vì đằng nào nước cũng chảy xuống Đồng Nai rồi ra biển, ông Thuyết lo ngại, hiện nay đồng bằng Nam Bộ đang khát nước. Tin mới nhất là lượng nước của sông Mê Kông đang giảm xuống, nếu bây giờ xây các hồ, đập, liệu có ảnh hưởng đến đồng bằng Nam Bộ không?

Về bùn đỏ, với lượng alumin sản xuất ra, thì từ năm 2015, mỗi năm thải ra 10 triệu tấn bùn đỏ và hết đời của dự án này là thải ra 1,5 tỷ tấn. "Đấy là những quả bom bùn treo trên cao, trên đồng bằng Nam Bộ và Nam Trung Bộ", ông Thuyết cảnh báo.

Ông Thuyết cũng chỉ ra, vừa qua trong 300 công nhân được đưa đi đào tạo, chỉ có 2 là người của địa phương.

"Nhưng sáng nay tôi rất phấn khởi nghe một ĐBQH của một tỉnh Tây Nguyên nói là dự án sẽ nộp 500 tỷ vào cho địa phương và 1.000 công nhân sẽ được đi đào tạo. Đề nghị Quốc hội ghi nhận lại tất cả những con số đó, vài năm nữa chúng ta kiểm tra lại xem có đúng như thế không", ông Thuyết nhấn mạnh.

Về an ninh, quốc phòng, ông Thuyết cho rằng, rất may có điều chỉnh kịp thời của Bộ Chính trị cho nên sự việc mới khác. Nhưng nếu đọc lại Quyết định 167 thì mới thấy vẫn chưa lường trước được tình hình khó khăn này, cho nên trong Quyết định 167 cho phép đầu tư vốn nước ngoài đến 100%. "Chỗ này chúng tôi cho rằng Chính phủ có phần chủ quan", ông Thuyết cảnh báo.

Xin thêm thời gian để nói cho hết ý, ông Nguyễn Minh Thuyết kiến nghị Quốc hội phải xem đây là "công trình quan trọng quốc gia", vì toàn bộ quy hoạch đã tiêu một số tiền gấp 10 lần tiêu chí tiền cho một công trình quan trọng quốc gia.

"Quốc hội phải thẩm tra và cuối năm nay chúng ta sẽ xem xét quyết định, không nên quyết định vội. Bởi vì nếu chúng ta không tính cả cụm dự án, mà chúng ta làm như Khí điện đạm Cà Mau, chúng ta cứ tách từng dự án ra để nói rằng nó chưa đến số tiền Quốc hội yêu cầu đưa vào công trình trọng điểm quốc gia, tôi cho như thế là lách luật", ông Thuyết khẳng định.

ĐB Nguyễn Lân Dũng cũng đề nghị Quốc hội vào cuộc giám sát.

"Nâng cao dân trí"

Phát biểu ngay đầu giờ buổi sáng, hai đại biểu đại diện cho Lâm Đồng và Đăk Nông cũng đã đọc trước Quốc hội bài tham luận kỳ vọng hiệu quả kinh tế của hai dự án, sẽ "làm thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội Tây Nguyên" và mong cả nước ủng hộ.

Trưởng đoàn ĐBQH Đăk Nông Điểu K’ré: Công nghiệp bô-xít sẽ góp phần đáng kể tăng trưởng GDP, thêm nguồn thu cho ngân sách tỉnh. Ảnh: TTXVN

Theo Trưởng đoàn ĐBQH Đăk Nông Điểu K’ré, công nghiệp bô-xít trên địa bàn sẽ góp phần đáng kể tăng trưởng GDP, thêm nguồn thu cho ngân sách tỉnh, tạo đà phát triển kinh tế - xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chuyển dịch kinh tế.

Tính riêng dự án tổ hợp bô-xít alumin Nhân Cơ giai đoạn 1 với công suất là 650.000 tấn alumin/năm, dự kiến các loại thuế phải nộp bình quân mỗi năm khoảng 547 tỷ đồng, tạo việc làm, nâng cao trình độ sản xuất và tăng thu nhập cho người dân.

Sự hình thành cùng kinh tế khu vực sẽ kéo theo sự phát triển các ngành kinh tế dịch vụ như giao thông vận tải, thương mại, khách sạn, du lịch, vui chơi giải trí, dịch vụ ăn uống v.v... Đây là tiền đề tạo nên sự chuyển đổi cơ cấu kinh tế khu vực, từ thuần nông lâm nghiệp chuyển sang kinh tế đa ngành.

Chưa kể hoạt động khai thác bô-xít sẽ tạo ra những cộng đồng dân cư mới, những đô thị mới đưa ánh sáng văn hóa vào vùng sâu, vùng xa, nâng cao chất lượng cuộc sống, nâng cao dân trí cho một số bộ phận không nhỏ dân cư.

Trưởng đoàn ĐBQH Lâm Đồng Lê Thanh Phong cũng cho hay, việc khởi công dự án nhà máy bô-xít Tân Rai đã tạo luồng sinh khí mới phấn chấn trong cán bộ và nhân dân tỉnh. Lâm Đồng xác định đó là một trong những công trình trọng điểm của tỉnh.

Đến nay, UBND tỉnh đã quyết định thu hồi 943 ha đất của 743 hộ, tiến hành đền bù cho 586 hộ, trong đó có 100 hộ đồng bào dân tộc thiểu số với số tiền 150 tỷ đồng.

Quan điểm của tỉnh là "không vì vấn đề môi trường mà không khai thác tiềm năng tài nguyên của địa phương để phát triển kinh tế. Nhưng cũng không vì mục tiêu phát triển kinh tế, khai thác tiềm năng mà không đặc biệt quan tâm đến môi trường", ông Phong quả quyết.

• Lê Nhung

Cảnh báo nguy cơ phá vỡ địa hình khi khai thác bô-xít

11:09' 06/06/2009 (GMT+7)

- Trong báo cáo vừa gửi tới Quốc hội về kết quả thực hiện trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 4 vừa qua, Bộ trưởng TN&MT đã dành gần ba trang để trình bày vấn đề bảo vệ môi trường khi khai thác quặng bô-xit Tây Nguyên.

• "Ô nhiễm môi trường nghiêm trọng do lịch sử để lại"!
• Đại dự án bô-xít Tây Nguyên và ý kiến nhiều chiều

Nhiều thách thức môi trường

Công nhân Trung Quốc làm việc trên công trường dự án bô-xít Tân Rai. Ảnh do đoàn khảo sát của Ủy ban Khoa học, Công nghệ & Môi trường Quốc hội cung cấp

Theo báo cáo vừa gửi Quốc hội, Bộ TN&MT chỉ rõ, việc khai thác bô-xít đặt ra những nguy cơ, thách thức về môi trường như: phá vỡ địa hình, xâm hại hệ sinh thái, chiếm dụng nhiều diện tích và sẽ làm mất đi thảm phủ thực vật tự nhiên hiện có.

Công nghệ khai thác cũng làm thải ra một khối lượng lớn bùn đỏ có tính kiềm cao mà nếu không quản lý chặt, không xử lý tốt sẽ ảnh hưởng đến chất lượng các nguồn nước mặt, nước ngầm và khu vực hạ du.

Nguồn nước cho các dự án cũng là vấn đề gây quan ngại. Theo Bộ TN&MT, công đoạn tuyển quặng và sản xuất alumina cần sử dụng khoảng 30m2 nước/tấn alumina. Trong khi đó, Tây Nguyên là nơi có trữ lượng nước ngầm không lớn, mùa khô lại kéo dài 5 tháng. Chưa kể, khai thác bô-xít cũng sẽ làm xáo trộn đời sống, sinh hoạt, đặc biệt với các hộ dân bị mất đất ở, đất canh tác.

Từ những khó khăn trên, Bộ đưa ra nhiều giải pháp bảo vệ môi trường.

Đối với dự án Tân Rai, do có điều chỉnh một số nội dung liên quan đến tổng mặt bằng và công nghệ, nên đòi hỏi phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường bổ sung.

Mặt khác, sẽ thành lập ở đây tổ giám sát môi trường để tăng cường kiểm tra việc thực hiện các giải pháp bảo vệ trong quá trình thi công và trong hai năm đầu vận hành dự án.

Với dự án Nhân Cơ, Bộ đang thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường. Ngoài việc sẽ lập tổ giám sát, dự kiến ở đây sẽ xây một trung tâm quan trắc môi trường để kiểm soát vấn đề.

Bộ Tài nguyên cũng trình bày sơ lược các giải pháp kỹ thuật về hoàn thổ, xử lý đất đá thải và xử lý bùn đỏ.

Theo đó, hồ chứa bùn đỏ phải được lựa chọn ở vị trí có điều kiện địa chất ổn định, không đứt gãy, nằm xa các nguồn cấp nước trong khu vực. Thiết kế đập chắn hồ bùn đỏ chống được động đất cấp 7, cao hơn động đất trong khu vực từ 1 - 2 cấp.

Ngoài ra, thiết kế hệ thống rãnh ngăn nước mặt bao quanh hồ để không cho lượng nước mặt chảy vào hồ thải, chỉ có mưa rơi trực tiếp vào hồ. Hồ sẽ được thiết kế chống thấm gần như tuyệt đối và thải theo từng ô nhỏ với trình tự nối tiếp. Sau khi kết thúc 1 ô thải và làm khô, tiếp theo sẽ san ủi tạo mặt bằng, phủ một lớp đất màu lên trên và phủ xanh bằng các cây trồng thích hợp.

Ngoài ra, để đảm bảo mục tiêu quy hoạch chất lượng, để lại tài nguyên cho đất nước, Bộ đã chỉ đạo quy hoạch khu vực dự trữ tài nguyên khoáng sản. Theo đó, đã có 45/63 địa phương lập xong quy hoạch. Nhưng mới chỉ có 19 tỉnh lập xong quy hoạch khu vực cấm hoạt động khai thác.

Dự kiến cuối năm nay, Bộ sẽ hoàn thành khoanh vùng các diện tích có khoáng sản thuộc diện dự trữ quốc gia để trình Chính phủ phê duyệt.

Các nhà tài trợ mổ xẻ chính sách với Tây Nguyên

06:30' 08/06/2009 (GMT+7)

- Suy giảm kinh tế, thất nghiệp, tham nhũng, phát triển Tây Nguyên, hiệu quả sử dụng ODA, biến đổi khí hậu. Đây là các nội dung làm nóng Hội nghị giữa kì nhóm các nhà tài trợ cho Việt Nam khai mạc hôm nay (8/6) tại Đăk Lăk.

Hiệu quả sử dụng ODA là một trong những chủ đề được mổ xẻ tại CG giữa kì 2009.

Trong 2 ngày, các nhà tài trợ và đại diện Chính phủ Việt Nam sẽ cùng đánh giá tình hình kinh tế - xã hội thời gian qua và dự báo cho cả năm 2009; tác động xã hội của suy giảm kinh tế và chính sách của Chính phủ về các vấn đề thị trường lao động, nghèo đói và các chính sách bảo trợ xã hội. Các nhà tài trợ cũng sẽ đánh giá hiệu quả viện trợ; quản trị công và việc thực hiện Chiến lược chống tham nhũng đến năm 2020.

Tình hình kinh tế - xã hội, nghèo đói và chính sách của Chính phủ cho khu vực Tây Nguyên cũng sẽ được bàn thảo.

Hội nghị dành phiên thảo luận riêng về vấn đề biến đổi khí hậu, đề cập việc thích nghi và giảm thiểu tác động.

Ngân hàng Thế giới (WB) tại Hà Nội nhấn mạnh, hội nghị lần này tập trung đánh giá ảnh hưởng xã hội bắt nguồn từ việc suy giảm kinh tế và chính sách thích ứng của Chính phủ.

Ngoài ra, các đại biểu sẽ có các chuyến đi thực địa đến nhiều nơi có các dự án sử dụng vốn ODA trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk và thăm một số nhà máy chế biến cà phê, ca cao xuất khẩu. Trước đó, Diễn đàn doanh nghiệp gắn với Hội nghị CG đã được tổ chức tại TP.HCM vào ngày 1/6. Diễn đàn đã phản ánh đánh giá của các doanh nghiệp trong và ngoài nước về môi trường kinh doanh Việt Nam, báo cáo kết quả khảo sát về các trở ngại trong thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp và nhà đầu tư. Theo đó, các thủ tục của Việt Nam vẫn còn hành doanh nghiệp. Tại phiên đối thoại với Chính phủ về thị trường vốn và ngân hàng, sản xuất và phân phối, du lịch trong khuôn khổ diễn đàn, các doanh nghiệp đề nghị cần có sự minh bạch, rõ ràng và nhất quán hơn trong các chính sách về tài chính, ngân hàng của Việt Nam.

• Hoàng Phương