"Để hài nhi không bị cuốn trôi..."

Để hài nhi không bị cuốn trôi..."

15/05/2008 09:30 (GMT + 7)

Nếu được một lần quay lại Huế, chắc chắn tôi sẽ trở lại viếng một nghĩa địa đặc biệt - khu mộ của những hài nhi, những sinh linh chưa kịp chào đời nằm dưới chân cầu Gia Hội, sát bờ sông Hương.

Nghĩa địa rộng hơn 50m2, hàng trăm nấm mộ nhỏ xíu, chen chúc, chồng chất tràn ra tận mép sông. Hơn 100 năm nay, những bé em bất hạnh nằm lại nơi bờ sông lạnh lẽo này, may mắn vẫn có những người trong gia đình anh Tống Văn Sung sưởi ấm...

Tôi ngồi nói chuyện với vợ chồng anh Sung trong căn nhà xập xệ ở khu lao động cầu Gia Hội. Giữa trưa, trời nắng và oi ả, căn nhà tạm bợ vẫn tối như một buổi chiều muộn, những khe nhỏ từ các tấm gỗ lợp hắt vào một thứ ánh sáng mờ mờ. Những câu chuyện của vợ chồng anh chậm chậm, đều đều như một tiếng thở dài khó nén.

Anh Tống Văn Sung, 48 tuổi: Tui sinh ra và lớn lên ở đây. Đã 5 đời rồi, nhà tui có 6 người coi giữ khu nghĩa địa này. Ông cố tui là quan Thượng thư bộ lại triều Nguyễn. Bà cố tui là cháu của Tống Duy Tân. Ông cố tui đã bỏ triều đình bán nước ấy, về khai hoang lập làng ở đây. Khi ấy, nơi đây là một vùng đất hoang vắng, phía trong là Đại nội, chợ Đông Ba còn chưa có. Những hài nhi bị sa, bị tử của các thợ thuyền chôn rải rác nơi cồn sa bãi nổi. Ông cố tui liền quy tập lại thành một khu nghĩa địa, nhang khói cẩn thận. Cũng đã hơn 100 năm rồi.

Chị Trần Thị Huệ, vợ anh Sung: Thời đó, ở đây có một cái miếu to lắm, do những người Hoa đưa con tới đây chôn, góp ít tiền lo nhang khói và xây miếu, để linh hồn tụi nhỏ có nơi đi về. Năm 1982, ở Huế rầm rộ phong trào bài trừ mê tín dị đoan, người ta phá bỏ mất. Không còn nơi thờ cúng, nhưng số vong linh ở đây vẫn ngày càng tăng.

Anh Sung: Khi đã được tượng hình trong bụng mẹ, hài nhi đã có một linh hồn. Những đứa bé được sinh ra, chưa cất tiếng chào đời mà chết, tất cả đều trong trắng, vô tội. Nếu được chôn cất tử tế, linh hồn tụi nhỏ cũng được siêu thoát.

Xưa kia, ở đây có tất cả 652 ngôi mộ. Bây giờ chỉ còn 540 ngôi. Năm 1999, ở Huế có một trận lụt lớn, lở trôi hết cả. Trận lụt to quá, làm trụt cả cây bồ đề lớn, sụp cả bức tường bê tông chắn ngoài bờ sông. Năm nào cũng vậy, mỗi lần bão lũ, bùn lầy phủ lên khu mộ dầy đến hàng mét. Vợ chồng tui phải vớt bùn, tự bỏ tiền xây lại những mộ phần hư hỏng, dựng lại rào gỗ, ngày ngày chăm nom.

Nghĩa địa liền nhà anh Sung - chị Huệ

Chị Huệ: Điều buồn nhất là vẫn có khoảng 150 ngôi mộ không có thân nhân. Họ hàng bỏ đi xa xứ hoặc lãng quên rồi. Có một cặp vợ chồng rất dã man. Ban đêm, họ lén cậy nắp một ngôi mộ sẵn có lên, rồi thả con họ xuống.

Về sau, người vợ bị điên, còn người chồng làm ăn lụi bại. Hồi đó là lúc cái miếu mới bị đập đi, chừng năm 1984 thì phải.

Anh Sung: Hồi mới lấy vợ, tui cất tạm một căn nhà nhỏ sát ngay khu mộ. Tui cũng lập tạm một cái am để thờ cúng. Tụi nhỏ chết, làm gì có tên tuổi mà ghi bia. Mộ nào cũng chỉ ghi ngày tháng và tên mẹ thôi. Hài nhi được chôn trong những cái tiểu, đánh dấu bằng cách xây tròn hơn hoặc dài hơn. Thỉnh thoảng có ngôi mộ bị trốc, tui lại mua xi măng ra xây lại.

Dì Phạm Thị Hương, người sống cùng khu lao động chân cầu Gia Hội: Nhiều cặp vợ chồng mang con đến đây xin chôn, rồi cũng chẳng thấy quay lại nhang khói đến một lần. Có cặp còn có 2-3 đứa nhỏ ở đây.

Anh Sung: Mỗi năm tui đều soạn lễ cúng cho những hai nhi yểu mệnh, vào lễ Quận nường (ngày chăm sóc cho những vong hồn chết khi chưa ra đời-28/6 Âm lịch) và Tất niên. Tui đi quyên tiền một phần, phần còn lại mình phải bỏ ra. Trong khu này, mỗi gia đình ủng hộ 5-10 ngàn, đi quyên cũng chỉ được 150-200 ngàn. Bây giờ một mâm cúng ít nhất cũng phải 300 ngàn, mình làm đầy đủ thì phải 500 ngàn.

Chị Huệ: Mấy ông nhỏ linh lắm. Hồi xưa, bữa ông chồng tui làm nghề bốc vác, hay phải dậy sớm. 3-4 giờ sáng, mấy ông nhỏ hay kêu dậy đi làm lắm.

Anh Sung: Bây giờ vợ chồng tui không cho người dân chôn con cái ở đây nữa. Tui bảo, ai cũng có nghĩa địa của họ tộc cả. Tại vì trước sau gì khu này cũng bị giải toả. Chính sách quy hoạch có từ năm 1995, gần đây có quyết định giải toả 146 hộ để mở đường, xây kè, làm công viên.

Chị Huệ: Tui chưa biết Uỷ ban nhân dân thành phố tính toán như thế nào. Mình đi đâu đi nữa thì cũng phải lo cho các âm linh đàng hoàng. Những người đến đo đạc nhà tui bảo đây là việc của Nhà nước. Chẳng biết Nhà nước ở đây là ai.

Anh Sung: Tui phải viết thư gởi Đài truyền hình hỏi xem cơ quan chức năng nào sẽ chịu trách nhiệm giải quyết. Vì điều này cũng ảnh hưởng đến niềm tin của người dân. Thêm nữa, con cái họ nằm đó, chưa biết sẽ như thế nào, làm sao yên tâm mà làm ăn. Vợ chồng tui cũng đề nghị di dời mấy trăm ngôi mộ đi thì mới đi.

Chị Huệ: Chừng nào họ tới bắt vợ chồng tui dỡ nhà dời đi, tui không chống lệnh nhưng cũng phải đấu tranh cho quyền lợi của những mộ phần ở đây. Bây giờ mình đi thì ai lo?

Anh Sung: Bây giờ tui chưa đặt nặng vấn đề đi hay ở. Mà là ai sẽ chịu trách nhiệm di dời những nấm mộ này? Với những ngôi mộ có thân nhân, phải đền tiền cho họ di dời. Còn nếu không có thân nhân thì chính quyền phải cấp tiền và cấp đất cho tui để tui làm. Nhưng chẳng thấy ai nói gì.

Anh Sung: Tui chỉ mong khu mộ của tụi nhỏ ở đây sớm được đưa đến nghĩa trang thành phố Huế. Ở đấy, tụi nó không phải nằm chồng chất lên nhau, cũng không sợ bị cuốn trôi ra sông mỗi mùa bão lũ...

• Bài và ảnh: Đinh Phương Linh
• nguồn tuanvietnamnet