Tượng đá cụt đầu công chúa Mỵ Châu: Huyền thoại và sự thật

Tượng đá cụt đầu công chúa Mỵ Châu: Huyền thoại và sự thật

Thứ ba, 3/3/2009, 15:12 GMT+7

Lâu nay, du khách gần xa mỗi lần về thăm thành Cổ Loa (Đông Anh - Hà Nội) khi đến ngôi am nhỏ thờ nàng Mỵ Châu công chúa đều được các bô lão ở đây kể cho nghe một truyền thuyết gắn liền với pho tượng đá cụt đầu được thờ trong am.

Trong câu chuyện không biết có bao nhiêu phần trăm là sự thật nhưng dân gian vẫn xem bức tượng là hiện thân của Mỵ Châu công chúa và là minh chứng sắt đá cho lòng trung nghĩa. Tuy nhiên, gần đây lại có ý kiến cho rằng thờ pho tượng đá cụt đầu nghĩa là vô hình chung xem An Dương Vương là người cha tàn nhẫn và tạo ấn tượng không đẹp về hình ảnh đất nước chúng ta trong mắt bạn bè quốc tế?!

Du khách thập phương đến viếng am thờ Mỵ Châu

Chuyện kể rằng: sau khi mắc mưu cha con Triệu Đà, thành Cổ Loa thất thủ, vua An Dương Vương cưỡi ngựa cùng công chúa Mỵ Châu chạy về phía Nam, đến đèo Mộ Dạ (thuộc đất Diễn Châu, Nghệ An bây giờ) thì ngựa cùng sức kiệt, vua ngoảnh mặt ra biển và khấn thần Kim Quy lên để thần cứu mình. Thần Kim Quy hiện lên và chỉ: “Giặc đang ngồi sau lưng nhà vua đó”...

Vua An Dương Vương nhìn lại, thấy công chúa Mỵ Châu đang miệt mài rứt lông ngỗng từ chiếc áo để đánh dấu cho Trọng Thủy tìm theo. Nghĩ con mình phản bội, vua cha rút gươm, chém đầu Mỵ Châu. Trước khi chết, Mỵ Châu quỳ xuống chân vua cha và nguyện rằng: “Oan cho con lắm. Nếu con là kẻ bất trung có lòng hại cha, khi chết, thân xác con sẽ biến thành tro bụi. Bằng không hóa thành ngọc, thành đá trôi về hầu cha”.

Quả nhiên vì Mỵ Châu là người vô tình bị mắc mưu kế của Trọng Thủy nên khi chết, máu của nàng chảy xuống biển. Các loài trai, sò ăn vào biến thành ngọc. Còn thân mình nàng biến thành một tượng đá cụt đầu trôi ngược biển Đông, về đến dòng sông, đất Cổ Loa thì dừng lại ở đó. Kỳ lạ thay từ ngày có tượng đá, nhiều chuyện lạ đã xảy ra. [/size] Nhiều trẻ chăn trâu ra chơi đùa, nghịch ngợm trên tượng đá liền bị ốm, trâu bò “làm bậy” quanh tượng đá liền lăn đùng ra chết. Nhiều người thấy tượng đá lạ, đẹp, muốn khiêng về thì không thể nào lay chuyển được. Thấy sự lạ, các bô lão làng Cổ Loa liền cử một đám thanh niên lực lưỡng, tắm gội sạch sẽ, khiêng võng đào ra, làm lễ xin được rước tượng đá về thờ thì khiêng được.

Khi khiêng về đến đền “Ngự triều Di quy” bỗng nhiên tượng tuột xuống, không thể khiêng đi được nữa. Dân làng thấy vậy liền lập am thờ, ngày đêm hương khói và cho rằng tượng đá là hóa thân của công chúa Mỵ Châu trôi về hầu cha như lời nguyện trước khi nàng chết.

Pho tượng cụt đầu là một khối đá nguyên vẹn, có hình dáng của một người cụt đầu ngồi theo thế xếp bằng, hai tay đặt song song và bàn tay đặt lên đầu gối

Sáng dậy, Bà Trưng đi hỏi bô lão Loa Thành, nơi đây có thờ người con gái nào không? Bô lão Cổ Loa nói, có thờ công chúa Mỵ Châu - con gái vua An Dương Vương. Hai Bà Trưng mổ trâu cúng lễ rồi xuất quân đến sào huyệt của Tô Định ở Luy Lâu đánh tan bè lũ cướp nước hại dân”.Dấu ấn thời gian của truyền thuyết này hiện vẫn còn được lưu dấu qua đôi câu đối cổ trong am thờ công chúa Mỵ Châu:Phiên âm:

Thiên cổ thụ giai khí uất thông, duyên đới tình căn hoàn tẩm miếu

Nhất phiến thạch bình sanh trung tín, tiềm linh hạo sảng bạn vương cung.

Dịch nghĩa:

(Cây nghìn năm khí lành phảng phất, rễ tình dây duyên quấn quanh miếu điện

Đá một phiến giữa đời thành thật, thiêng ngầm sáng rõ quyến luyến cung vua)

(Nguyên tác Hán văn: Lê Dư, dịch Việt văn: Phạm Hoàng Quân)

Theo cụ Chu Trinh, 82 tuổi – nguyên là cán bộ văn hóa xã Cổ Loa, người từng viết nhiều cuốn sách ghi lại các truyền thuyết được truyền tụng trong làng Cổ Loa: Truyền thuyết xưa có truyền lại, nguyên thủy của pho tượng cụt đầu là một khối đá nguyên vẹn, có hình dáng của một người cụt đầu ngồi theo thế xếp bằng, hai tay song song, đặt lên đầu gối. Nhưng sau này các cụ cao niên trong làng Cổ Loa, trong đó có cả cụ Chu Trinh đã phát hiện ra pho tượng đá gồm ba khối đá ghép lại, trong lòng có chỗ bị rỗng.

Am thờ công chúa Mỵ Châu bên trái đền Ngự triều Di quy[/color]

Chuyện pho tượng đá cụt đầu có phải là hiện thân của nàng Mỵ Châu công chúa hay không vẫn đang còn là vấn đề bỏ ngỏ. Tuy nhiên, sự kỳ lạ khiến nhiều người tin rằng đó chính là hiện thân của công chúa Mỵ Châu có lẽ bởi dù đó là một pho tượng đá không hề có dấu vết đục đẽo, tạo tác gì của con người nhưng lại rất giống hình hài của một người bị cụt đầu. Ông Trần Quang Dũng - Phó giám đốc Trung tâm bảo tồn khu di tích Cổ Loa cho rằng: “Nếu chúng ta đi tìm một sự thật lịch sử nào đó mà không có những cứ liệu khoa học thì có thể sẽ làm tổn thương đến tâm thức tín ngưỡng của người dân.

Bởi theo ông: “Thứ nhất, theo “Ðại Việt sử ký toàn thư”, truyền thuyết Mỵ Châu- Trọng Thủy chỉ ghi: “Khi nghe thần nói giặc ở sau lưng, nhà vua quay lại thì hiểu ra tất cả, ngài rút gươm chém chết con gái. Máu nàng Mỵ Châu hoà vào biển...” nghĩa là không hề có nhân chứng vật chứng nào xác quyết nhà vua đã chém đứt đầu con mình

.

Tiền sảnh đền Ngự triều Di quy - nơi thờ các quan văn, võ nước Âu Lạc

Pho tượng liền một khối hay là do ba khối đá ghép lại, trong lòng có chỗ bị rỗng? Đến nay điều này vẫn chưa có lời giải đáp thoả đáng! Giáo sư sử học Trần Quốc Vượng lúc sinh thời cũng đã từng tìm hiểu về sự kỳ lạ của pho tượng Mỵ Châu và cho rằng: Đây là một khối đá thiên tạo, thuộc dòng đá cuội, hệ đá granit thường chỉ có ở vùng núi cao. Việc xuất hiện một tượng đá như thế ở vùng đồng bằng như Cổ Loa là một hiện tượng hiếm thấy! Xem ra câu chuyện về pho tượng vẫn còn nhiều điều bí ẩn...

Theo Hà Tùng Long