Phát Vi Luận.

Bieân soaïn: Nguî Lyù Höùa Minh Töû Vieãn Ñaøm Vieân

Nam Vinh Cöûu Nhaát Quaû Am

Hieäu ñính: Toân Aùi Taûi Ung

PHAÙT VI LUAÄN

THAÙI MUÏC ÑÖÔØNG

CƯƠNG NHU

“Kinh dòch” vieát: “laäp thieân ñích ñaïo, thò aâm döõ döông” (Ñaïo cuûa vieäc laäp thieân laø Aâm vaø Döông).

Chaâu coâng vieát: “cöông vaø nhu bao haøm ñaïo laäp ñòa”.

Vì vaäy ñòa lyù phong thuyû laáy Cöông vaø Nhu laøm maáu choát quan troïng nhaát. Cöông nhu chính laø chæ veà ñaëc tröng baûn chaát cuûa ñòa lyù.

Thuôû ban sô cuûa trôøi ñaát coù hình thaùi maây khoùi mòt muø, chöa ñònh hình soâng nuùi nhö hieän nay. Khoâng laâu sau, phong vaø khí va chaïm ma saùt vôùi nhau, Thuyû vaø Thoå cuøng kích ñoäng laãn nhau. Vaø roài caùi cöng maïnh thì troài leân maø toàn taïi, cùi meàn ye thì tieâu taùn, chìm laáp ñi. Cuoái cuøng soâng vaø nuùi töø töø ñöôïc hình thaønh.

Theå cuûa Sôn phong thì cöông cöùng maø Duïng laïi nhu nhöôïc, do theá noù cao söøng söõng maø ñöùng yeân baát ñoäng; Theå cuûa Thuyû löu nhu nhuyeãn maø duïng thì cöông cöôøng, do vaäy maø thöôøng ñoùng ôû choå thaáp maø löu ñoäng khoâng ngöøng. Theá goïi laø trong cöông coù nhu, trong nhu coù cöông vaäy.

Chaâu coâng laáy thuyû laøm Thaùi nhu, ñem Hoaû laøm Thaùi cöông, Thoå laøm Thieáu nhu, Thaïch laøm Thieáu cöông . Ñaây chính laø boán hình töôïng chung cuûa ñòa lyù.

Thuyû töïa huyeát maïch trong thaân theå ngöôøi, bôûi theá laø Thaùi nhu; Hoaû töïa khí maïch, neân laø Thaùi cöông; Thoå gioáng da thòt, neân laø Thieáu nhu; Thaïch gioáng xöông coát neân laø Thieáu cöông. Dung hôïp Hoaû, Thuyû,Thoå, Thaïch laøm moät Theå thì thaønh maët ñaát, cuõng nhö hôïp nhaát xöông, maùu, khí vaø da thòt thì thaønh thaân theå con ngöôøi vaäy.

Quan saùt kyõ seõ thaáy raèng : phaøm nhöõng gì khoâ, loài loõm ñeàu laø cöông, nhöõng gì baèng phaúng töôi nhuaän laø nhu, song trong khoâ heùo loài loõm cuõng toàn taïi baèng phaúng töôi nhuaän. Theá môùi noùi trong cöông coù nhu; phaøm nhöõng gì maïnh meõ, cao vuùt, gaáp gaùp ñeàu laø cöông maø nhöõng gì meàn deûo, chaäm chaïp ñeàu laø nhu, nhöng trong maïnh meõ coù meàn deûo, trong meàn deûo coù cöông cöôøng, theá môùi noùi trong nhu coù cöông.

ĐỘNG TĨNH

Sau khi xét rõ cương nhu thì cần hiểu đạo lý của Động – tĩnh. Động tĩnh có nghĩa là biến hoá thông suốt.

Đạo lý vận hành của trời đất và vạn vật là tìm kiếm sự tĩnh lặng trong sự sôi động và ngược lại, mà tuyệt đối chẳng phải là đã tĩnh lặng lại tĩnh lặng hơn, đã sôi động phải sôi động hơn.

Cổ nhân có nói: “ Nước vốn lưu động không ngừng, người cần nó dừng lại; núi vốn đứng yên, người lại mong nó vận động không nghỉ”.

Lời này thực đúng lắm. Do vậy, núi lấy an tĩnh là trạng thái thường của nó, chỉ vì nó không có sự vận hành, nếu nó vận động không ngừng, thì nó hình thành nên Long mạch. Nước đem lưu động làm thường thái, vì nó không tĩnh, nếu nước dừng lại thì nó có thể kết làm huyệt.

Vì thế, núi non hành Long mạch ắt sôi động, nước chảy kết làm huyệt thì nhất định sẽ uốn lượn quanh co. Nếu núi thẳng cứng mà thô thì có vận hành cũng không biến hoá, đổi thay, thì khác nào chuyển từ trạng thái tĩnh này sang trang thái tĩnh kia; nếu Thuỷ khgông uốn lượn, quanh co, uyển chuyển thì cũng như núi vậy. Như thế núi sông sẽ không thể cùng giao kết với nhau.

Song, một động một tĩnh tuần hoàn mãi. Núi non cũng có khi lưu động đến cùng cực thì dừng lại, sông nước an tĩnh đến cùng cực thì sẽ chảy đi. Do vậy đừng nên quá giữ một điều mà nhắm mắt nói bừa.

TỤ TÁN

Sau động tĩnh là quan sát Tụ - Tán. Tụ tán là chỉ thế đi và hình thái tổng quát của sông núi, sơn thuỷ.

Sơn thuỷ hội tụ, tự nhiên có kiến tạo của trời đất, lấy đi chổ dư thừa, bồi đắp nơi thiếu hụt. Do vậy sông núi nhỏ thì địa lý có tiểu thành, sông núi lớn thì địa lý có đại thành, nếu phân tán thì không thể hình thành nên địa lý.

Tụ là gì ? Tụ là chỉ sơn loan (dãy núi) kết giao hội tụ, hà thuỷ giao hội tập kết, Phong khí tàn ẩn.

Tán là gì ? Tán là chỉ sơn loan phân tán bốn bề, hà thuỷ ly tán tiêu triệt, Phong khí hồi tán khắc nghiệt.

Hiện nay người ta đàm luận về địa lý thường không hiểu rõ thế tụ tán. Nếu địa lý tụ, thì huyệt vị càng có hình thái quái lạ bao nhiêu càng là đại thế chân chính bấy nhiêu; nếu hình thái là tán, thì huỵêt vị càng là đẹp đẽ càng là hư giả.

Quan sát mộ táng của người xưa thì thấy phần lớn đều là huyệt vị có hình dáng quái kỳ mà chẳng phải huyệt vị đẹp đẽ. Huyệt vị kỳ lạ này quả đã có được chính thế của sơn, thuỷ. Do vậy, huyệt vị kỳ quái lại là huyệt vị chính thường. Hiện nay người ta thường câu chấp về hình dáng cụ thể của huyệt vị, mà không dùng quái huyệt.

Tụ tán lại có hai loại : Có tụ tàn của đại thế và có tụ tán trong huyệt. Có thể đứng xa quan sát tụ tán của đại thế, lại gần quan sát tụ tán trong huyệt. Tụ tán của đại thế và của huyệt phải cùng hỗ trợ, cùng hình thành, không thể thiếu một.

HƯỚNG BỐI

Tiếp theo cần quan sát Hướng - Bối. Hướng bối là chỉ tính tình của sơn thuỷ .

Diện mạo của địa lý cùng nhân sự đều có phân biệt Âm, Dương. Tính tình của người đa dạng, vì thế mà ta có thể thấy rõ địa lý của hướng bối dựa vào tính tình của con người. Hướng về ta, ắt sẽ có ý bao bọc, tương hợp chu toàn ; Bối (quay lưng ) với ta, ắt sẽ có bội nghịch tương phản. Bề ngoài đẹp đẽ, tươi tốt,song đó chỉ là giả tạo và diện mạo đó rốt cuộc rồi sẽ lộ ra.

Do đó, phàm là muốn xem xét diện mạo của địa lý, trước hết phải quan sát hướng bối của nhân tình. Nhân tình cùng hướng thì dễ thấy, song nếu đối diện, trông tựa bầy tôi cung kính với quân vương, tựa chủ khách tương thân tương ái, tựa anh em ruột thịt giúp đỡ lẫn nhau. Đây đều là nhân tình của hướng. Nhân tình của bối thì khó thấy rõ. Phàm sơn thuỷ nhìn nhau như thù địch, đánh nhau như người ngoài, sơn thuỷ như vậy đều là tình quay lưng với nhau (tương bối).

Chỉ quan sát diện mạo của địa lý, sẽ bị lừa gạt, mê hoặc. Mà xem xét tính tình của nó là hướng hay bối thì sẽ thấy rõ tình hình, đã biết rõ địa lý của hướng bối thì cát hung hoạ phúc hiện ra rõ ràng.

THƯ HÙNG

Tiếp đến là quan sát Thư – Hùng. Thư hùng là sự phối hợp ứng đối của sơn thuỷ.

Chỉ có Dương thì không có sinh sôi nảy nở, chỉ có Âm thì không có sinh trưởng. Trời đất vạn sự vạn vật không có một sự một vật nào tồn tại mà không có đối ứng phối hợp.

Các nhà phong thuỷ dùng Thư Hùng để luận bàn, chẳng qua là chỉ cái đạo về tương hỗ ứng đối. Vậy phải căn cứ vào đâu ? Sơn thuộc âm mà thuỷ thuộc dương, do đó phàm Sơn hội tụ, kết hợp, ắt sẽ gặp thuỷ quanh co, uốn lượn, bao bọc. Thế vận hành của sơn tuy thuận theo thuỷ mà tới, song hình thái của nó lại nghịch với Thuỷ mà thành. Sơn và Thuỷ cùng đối, có Thư có Hùng, mà chúng tự cũng có phân biệt Thư Hùng riêng.

Dương Long chọn âm huyệt, Âm long chọn dương huyệt, đó là long nguyệt cùng phối hợp ứng đối giữ lấy Thư Hùng. Dương sơn lấy âm làm đối ngẫu, Âm sơn lấy Dương làm đối ngẫu, đây là chủ khách yêu mến lẫn nhau có Thư có Hùng, một nơi nào đó ngưng kết tụ hội, thì Thư Hùng ắt sẽ cùng ứng hợp, Long cùng huyệt, sa cùng thuỷ, tả cùng hữu, chủ cùng khách ắt cùng ứng hợp.

Nếu chỉ có Thư hoặc Hùng mà không phải là Thư Hùng kết hợp thì dù tụ cát hình thành địa thế cũng chẳng phải tốt đẹp.

CƯƠNG NHƯỢC

Tiếp đền là quan sát Cường - Nhược. Cường nhược là chỉ khí bẩm sinh của địa lý.

Đạo lý vận hành và tồn tại của trời đất lấy từ bình, chính. Nếu quá cứng ắt sẽ gãy, nếu quá mềm ắt sẽ nhu nhược. Do đó cần lấy nhu nhuyễn hỗ trợ cứng rắn, và lấy cứng rắn bổ khuyết cho nhu nhuyễn. Cương nhu hỗ trợ lẫn nhau mới đạt được đạo trung hoà. Luận về địa hình cần quan sát kỹ khí bẩm sinh của nó. Nếu khí bẩm sinh thiên về cứng rắn, thì tính tình của nó sẽ cương cường, nóng vội.

Khí cương cường mà tính nóng vội, huyệt vị như vậy cần lấy nơi thấp, bằng phẳng mà đóng. Nếu lại xây dựng huyệt ở nơi địa thế gấp gáp thì ắt có tai hoạ về tuyệt tự.

Nếu huyệt có khí nhu hoà mà tính tình bình hoà thì hợp với sự kiến toạ ở chổ gấp gáp cương cường, bằng không thì sẽ lụn bại.

Hạ huyệt ở nơi có khí bẩm sinh cương cường mà tính tình nóng vội sẽ làm long mạch tồn hại; Nhu nhược mà hạ huyệt tại nơi nhu hoà sẽ rời xa lonh mạch. Do vậy phương pháp xác định kiến tạo huyệt vị cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng. Không nên thiên lệch, bằng không sẽ tới chổ cực đoan, tai hoạ liên tục ập xuống.