ÂM DƯƠNG VẬN HÀNH TRONG LẠC THƯ.

ÂM DƯƠNG VẬN HÀNH TRONG LẠC THƯ:

NGŨ HÀNH SINH HÓA TRONG LẠC THƯ:

HẬU THIÊN BÁT QUÁI

Căn cứ vào Hà Ðồ và Lạc Thư, vua Chu Văn Vương đã xếp đặt lại 8 quẻ Tiên Thiên, đặt ra Hậu Thiên Bát Quái, chỉ về hoạt động của Nhân Sự (việc người) và sắp xếp lại 64 Trung Quái cho hợp với cuộc sống con người, rồi viết Hào Từ, Thoán Từ để giáng giải về các vạch và quẻ. Phương vị và thứ tự của Hậu Thiên Bát Quái được sắp xếp theo lí trí của con người.

Thứ tự cuả Hậu Thiên Bát Quái là Càn Khảm Cấn Chấn (thuộc Dương Nghi), Tốn Ly, Khôn Ðoài (thuộc Âm Nghi) trong đó Ly ở Nam và Khảm ở Bắc, khác với Tiên Thiên Bát Quái là Cấn ở Nam Khôn ở Bắc. Bát quái này chỉ về nhân sinh, do Thủy Hoả cần thiết cho đời sống con người nên được coi trọng và đặt Khảm Ly ở hai trục chính là trục Bắc Nam. Vật sinh do Thủy mà vật trưởng do Hỏa. Khí động thì Dương sinh và thành Hỏa, khí ngưng thì Âm sinh và thành Thủy. Như vậy Thủy Hỏa là Âm Dương, khi khơi động thì là Khảm Ly trong Hậu Thiân Bát Quái (và là Càn Khôn trong Tiên Thiên Bát Quái).

Theo thứ tự sắp xếp thì:

Càn là trời, đất ở Tây Bắc nơi đó có núi thấp và có bình nguyên sa mạc nên bầu trời cao sang. Càn ở giữa Khảm và Ðoài là nước trên trời đổ xuống đầm ao.

Khảm là Nước, đặt ở chính Bắc, lục nữa đêm vì phiá này lạnh và mưa nhìều

Cấn là Núi, đặt ở Ðông Bắc vì nơi này có núi cao nổi tiếng. Cấn ở giữa Khảm và Chấn, núi cao hứng lấy mưa gió và sấm sét và cấn cần dụng giữa nưóc (Khảm) và cây (Chấn) thì cây mới sống được.

Chấn là Sấm, đất ở chính Ðông vì nơi đây là biển thường có sấm. Sấm động ở biển Ðông làm cho vạn vật tăng trưởng

Tốn là Gió, đất ở Ðông Nam vì gió Ðông Nam nhiều và mát. Ðối diện với Càn là Tốn, gió Ðông Nam là gió mặt trên trời (Càn) thôi xuống. Tốn ở giữa Chấn và Li, sấm sét (Chấn) sinh ra lửa (Li), lửa sinh ra gió (Tốn’)

Ly là Lửa, đất ở chính Nam vì hướng này nóng và vào lúc giữa trưa mặt trời chói chang

Khôn là Ðất, đất ở Tây Nam vì nơi đây nhiều cao nguyên lớn (Ðất). Khôn ở giữa Li và Ðoài ngăn cách nước ở đầm ao và Hỏa Kim không cho khắc chế nhau.

Ðoài là Ðầm Ao, đất ở chính Tây vì nơi đây nhiều núi nên có nhiều đầm hồ, tưới nước nuôi vạn vật.

Vì Hậu Thiên Bát Quái chỉ về nhân sinh nên Càn tương Cha, Khôn tương Mẹ. Khảm tượng Thứ Nam, Cấn tượng Thiếu Nam, Chấn tượng Trưởng Nam, Tốn tượng Trưởng Nử, Ly tượng Thứ Nữ, Đoài tượng Thiếu Nữ. Quẻ có một vạch Dương thì là quẻ Dương, tượng là con trai. Quẻ có một gạch Âm thì là quẻ Âm, tượng là con gái. Bốn quẻ Càn, Khảm, Cấn, Chấn ở phần Dương Nghi đều là quẻ Dương (1 vạch Dương làm chủ), đó là cha đất ba trai. Bốn quẻ Tốn, Ly, Khôn, Đoài ở phần Âm đều là Âm quái (1 vạch Âm làm chủ), đó là mẹ dịu bà gái. Theo thứ tự của Hậu Thiên Bát Quái thì ta thấy Cha (Càn) đi trước, còn Trưởng Nam (Chấn) thì đọc hau, gái lớn (Trưởng Nữ) thì lấy chồng xuất gia trước, con gái út (Thiếu Nữ) thì nấp bóng mẹ và lấy chồng sau cùng, đúng như tổ chức của gia đinh loài ngươi.

Trong Tiên Thiên Bát Quái thì cứ hai quẻ đối nhau thì công bằng 9 (Càn Khôn (1 + 8), Đoài Càn (2 + 7), Li Khảm (3 + 6), Chấn Tốn (4
+ 5)) mà số 9 là số của Lão Dương (hào 9 hay hào Cửu), mà Dương chi về Trời. Ở Hậu Thiên thì cụ hai quẻ đối nhau, ngoài trừ Li Khảm là trực chính của Trời thì cộng bằng 9 (3 + 6), đều cộng lại bằng 6 (Càn Tốn (1 + 5), Khôn Cấn (8 + 7 = 15, 1 + 5 = 6), Chấn Đoài (4 + 2)) mà số 6 là số của Lão Âm (hào Lực) mà Âm thì thuộc về Đất (người và vật).

NGŨ HÀNH CỦA HẬU THIÊN BÁT QUÁI

SỰ SINH KHẮC GIỮATHIÊN CAN

THIÊN CAN TƯƠNG HỢP (THIÊN CAN NGŨ HỢP):
Người ta lấy cấp số sinh thành của ngũ hành hợp nhau trong Hà Đồ phối hợp với vị trí thứ tự của THIÊN CAN tạo ra THIÊN CAN tương hợp. Trong Hà Đồ thì 1 - 6, 2 - 7, 3 - 8, 4 - 9, 5 - 10 đi cặp đôi với nhau. Đối với THIÊN CAN thì Giáp 1, Ất 2, Bính 3,...,Quí 10. Hai Can cùng cấp số thì tương hợp. Như vậy:

Giáp (1, +) hợp Kỷ (6, -)

Ất (2, -) hợp Canh (7, +)

Bính (3, +) hợp Tân (8, -)

Đinh (4, -) hợp Nhâm (9, +)

Mậu (5, +) hợp Quí (10, -)

Giáp hợp Kỷ còn được gọi là Giáp Kỷ tương hợp.

Nhận xét:

THIÊN CAN tương hợp thì tuân theo luật giao cảm (nguyên tắc Âm Dương gặp nhau thì hút nhau), và ở cùng vị trí (đi cặp với nhau) trên Hà Đồ. Tương hợp thì Cách 5 (5 là số trung cung trên Hà Đồ).

Căn cứ vào ngũ hành thì ta nhận thấy rằng THIÊN CAN tương hợp thì phải đủ hai yếu tố là phải ngũ hành tương khắc (nghĩa là khắc nhau để đưa đến sự hòa sinh như trên đã đề cặp), nghĩa là phải có sự trái ngược về Âm Dương thì mới có sự tương hợp.

Giáp hợp Kỷ (Dương Mộc khắc Âm Thổ)

Ất hợp Canh (Âm Mộc bị Dương Kim khắc)

Bính hợp Tân (Dương Hoa khắc Âm Kim)

Đinh hợp Nhâm (Âm Hỏa bị Dương Thủy khắc)

Mậu hợp Quí (Dương Thổ khắc Âm Thủy)

THIÊN CAN TƯƠNG KHẮC (THIÊN CAN XUNG)

THẬP CAN VÀ PHƯƠNG HƯỚNG:

Sử dụng phương vị trên Hà Đồ căn cứ vào ngũ hành

Giáp Ất hành Mộc nên ở phương Đông (vì hành Mộc ở phương Đông)

Bính Đinh hành Hỏa nên ở phương Nam

Mậu Kỷ hành Thổ nên ở trung ương

Canh Tân hành Kim nên ở phương Tây

Nhâm Quí hành Thủy nên ở phương Bắc

THẬP CAN VÀ MÙA

Giáp Ất thuộc mùa Xuân

Bính Đinh thuộc mùa Hạ

Mậu Kỷ thuộc Trưởng Hạ

Canh Tân thuộc mùa Thu

Nhâm Quí thuộc mùa Đông

THẬP CAN VÀ THÂN THỂ

Giáp là đầu

Ất là vai

Bính là trán

Đinh là răng lưỡi

Mậu Kỷ là mũi mặt

Canh là gân

Tân là ngực

Nhâm là bắp chân

Quí là chân

THẬP CAN VÀ TẠNG PHỦ

Giáp là mật

Ất là gan

Bính là ruột non

Đinh là tim

Mậu là dạ dầy

Kỷ là lá lách

Canh là ruột già

Tân là phổi

Nhâm là bàng quang

Quí là Tạng

Số lẻ là phủ, số chẳn là Tạng

NGUYÊN TẮC ĐỊNH ÂM DƯƠNG NGŨ HÀNH PHƯƠNG HUỚNG CỦA THẬP NHỊ CHI