So Sánh Nhận Thức Của Lê Văn Hưu Và Ngô Sĩ Liên Về Lịch Sử Việt Nam

Đọc Đại Việt sử ký toàn thư, chắc chắn một điều rằng tác giả Ngô Sĩ Liên san định hay điều chỉnh từ sử liệu trước đó, từ thời Lý Trần, cuốn này có các vấn đề mà chưa thấy ai đề cập tới trong khi đó rất dễ nhận ra sự khác biệt của dòng chảy lịch sử và tính logic của các sự kiện:

- Phân chia các Kỷ: dành sự ưu ái co các nhân vật Trung Hoa như Sĩ Nhiếp...

- Đề cao các nhân vật Trung Hoa như Sĩ Nhiếp, dùng một vài đoạn văn của một hai nhân vật khác (cũng Tàu) để nâng Sị Nhiếp bằng với Triệu Vũ Đế. Coi Sĩ Nhiếp giống như tổ văn hóa Việt! Sau này, thời lịch sử hiện đại cũng diễn ra tương tự, tôn vinh gã linh mục Alexande Rode như "cha cố" (cưỡng từ) - một gã góp công thôn tính Việt cho Pháp từ sự nhập nhằng "người sáng tác chữ Việt hiện nay".

- Sửa lại nội dung Chiếu đời đô của vua Lý Công Uẩn, nội dung tôn xưng gã tướng Cao Biền (không chắc chắn người sửa là Ngô Sĩ Liên), chiêu này thâm hiểm hết mức tuy nhiên, nếu nghiên cứu lịch sử dưới cái nhìn logic triệt để, khoa học thì hiểu ra ngay ý đồ. Liên kết vấn đề này cần phải đọc văn bia thời Lý và phải đọc Văn bia Sùng Thiện Diên Linh là chứng minh ra ngay.

- Đánh giá "hơi cao" công sức các đời vua nhưng chỉ trích lại rất nặng nề, cho thấy tính hệ thống của những nhận định này với các vấn đề nêu trên.

- Ngôn từ, một số nội dung coi Tàu là cha mẹ, Việt là con cái!

- Sử ghi nhận: Ngô Sĩ Liên bị vua Lê đòi tự mình phải tự tử do biết đã sửa sử, sau này vua Quang Trung "đập" te tua như "trang mạng" bây giờ hay "chơi" nhau.

Các vấn đề liên quan đến Triệu Vũ Đế (Triệu Đà) chúng ta cần xử lý các vấn đề liên quan:

- Dữ liệu chưa đầy đủ, đặc biệt từ các vùng đất trước đây của Văn Lang trong thời kỳ này và trước đó như: Quý Châu, Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông và Phúc Kiến.

- Dữ liệu Sử ký Tư Mã Thiên: quan trọng, nhưng có một điểm bị sửa sử đó là Triệu Vũ Đế đánh Trường Sa, sau nhà Hán tấn công lại bị thua nhưng chép do chướng khí nên rút về. Đây chính là chiến công để cân bằng Việt Hán.

- Sử ký Tư Mã Thiên: khi chép về Nam Việt và các bộ khác của Văn Lang đã hiệu chỉnh nhằm chia rẽ Nam Việt hay Âu Lạc: Chép Vân Nam thành lập do Trang Kiểu nước Sở; ghi Phúc Kiến ủng hộ Lưu Bang cho nên được ưu đãi... nhằm đánh tách Vân Nam - Quý Châu - Việt Nam - Quảng Đông và chống liên kết Phúc Kiến - Quảng Đông - Chiết Giang...

- Chưa xác định được Âu Lạc thời An Dương Vương cho nên, không thể liên kết tới Nam Việt rõ ràng. Chưa hiểu bản chất lương duyên Trọng Thủy Mỵ Châu nên không hiểu kế hoạch của An Dương Vương.

- Chưa rõ kinh đô Âu Lạc hay Văn Lang cũ, nên chưa thấy mối quan hệ địa chí.

- Giải quyết trung tâm trống đồng Việt Nam - Vân Nam - Quảng Châu như thế nào?

- Liên quan đến Tần tấn công Âu Lạc: trường hợp Lý Ông Trọng làm quan nhà Tần chống Hung Nô - làm sao mà xảy ra được?

- Sau khi Hán lấy Nam Việt đặt trung tâm quản lý Nam Ngũ Lĩnh ở Việt Nam vậy cho rằng ở Luy Lâu là hợp lý?

- Mộ Nam Việt Vương Triệu Văn Đế có hàng chục ngàn cổ vật, cả thư pháp nữa... nếu so sánh thời Đức Jesus thì còn siêu hơn, làm sao mà??? - nói đến Đạo nhập khẩu trời Tây lại càng chán.

- Lịch sử, Dã sử, thần tích, gia phả, truyền thuyết và huyền thoại và đền đài tại Việt Nam còn nhiều, chưa kể các bộ khác...

.... Nhiều lắm.

Giải quyết mắt xích Triệu Vũ Đế - nếu hiểu được vai trò của tể tướng Lữ Gia trải qua 3 đời vua nhà Triệu thì không khó hiểu.

Triệu Văn Đế - con của Mỵ Châu và Trọng Thủy, cùng với An Dương Vương đều có lưu lại "mật ngữ" trong các văn vật hoàng cung, các ngài rất cao siêu thuyết Âm Dương Ngũ Hành, đừng tưởng lầm mai một, ngoài ra rất rõ thiên văn địa lý, đều có tiên tri cả.

Mật ngữ này, được sử dụng các "cổ vật" đặt làm từ Trung Đông, chứ không phải tại chỗ, cao siêu lắm!

Trong quá trình nghiên cứu sử, các nhà "khoa học" Việt Nam đã tự đặt ra một cái vòng kim cô cho chính mình, đó chính là dựa trên mọt đoạn viết trong Việt sử lược - vô danh thị, đoạn viết này đã được đặt trang trọng trong Bảo tàng Lịch sử Việt Nam tại Hà Nội, từ đó khẳng định thời Hùng Vương bắt đầu từ thế kỷ thứ VII TCN:

 

Việt sử Lược chép rằng: “Đến thời Trang Vương nhà Chu (696-681 tr.CN), ở bộ Gia Ninh có người lạ, dùng ảo thuật áp phục được các bộ lạc, tự xưng là Hùng Vương, đóng đô ở Văn Lang, hiệu là nước Văng Lang, phong tục thuần hậu chất phác, chính sự dùng lối kết nút. Truyền được 18 đời đều gọi là Hùng Vương".

 

Tiếp theo đó, không biết bằng cách nào đó, thí nghiệm phòng xạ Cacbon của cổ vật chung quanh đồ đồng Đông Sơn có niên đại thứ VII TCN, có vẻ rằng rất trùng hợp với niên đại ghi trong Việt sử lược, do vậy "trống đồng Ngọc Lũ và Hoàng Hạ... chỉ từ niên đại này, tức khoảng cuối Xuân Thu Trung Quốc, vậy trước đó là như thế nào? Bộ lạc hay các nhóm dân???

 

Khoảng cách giữa thời kỳ đồ đá mới và Đông Sơn đã không được lấp đầy, không thời gian giữa Trung Quốc (chú ý với Hồ Nam, Chiếng Giang, Giang Tây) và Văn Lang hay nước Việt vùng Chiết Giang như thế nào về mọi mặt cũng chẳng phân tích tới cùng tận... chưa kể liên kết phương nam chẳng hạn Champa, Lào, Thái, Miến...

 

 

 

 

 

 

Lịch sử Trung Hoa tới thời Nghiêu Thuấn Vũ là "cùng cực" nếu cho rằng sử sách như Kinh Thư là chính xác, còn lại thời Tam Hoàng Ngũ Đế là huyền thoại (huyền thoại cũng là sử, ngay khi một sát-na trôi qua thì mọi thứ đã trở thành "sử").

Cổ vật khai quật được thời kỳ này, với chứng tích đồ đồng chỉ tới thời Hạ, Thương, Chu. Các chứng tích của thời trước đó - được xem xét trong thời Đồ Đá Mới với các quan hệ logic trong sự phát triển xã hội.

Mối quan hệ thời Nghiêu và Văn Lang được chép: Văn Lang tặng rùa thần ghi từ khi trời đất mở mang.

Thời Nghiêu sẽ tương ứng các thời đại Ấn Độ - Ai Cập - Lưỡng Hà - Hy La... cần phải rõ ràng.

Các yếu tố trên phải giải quyết được, mới khẳng định năm lên ngôi Kinh Dương Vương là năm Nhâm Tuất 2879 TCN, và tại sao chỉ ghi nhớ năm này trong lịch sử ???

THỦY TỔ NGƯỜI VIỆT THỰC SỰ Ở ĐÂU?

Nghệ An, tác giả Phan Lan Hoa có viết: “Thiết nghĩ, khi mà sử sách, địa danh và di chỉ chứng tích đã trùng khớp, cớ sao lại có người còn muốn đẩy đưa thủy tổ người Việt sang bên Trung Hoa là vì cớ chi? (Đoạn này, xin được gửi cả đến ông Hà Văn Thùy, người khẳng định Kinh Dương Vương và nước Xích Quỷ ở bên Trung Hoa?).”*

Mọi vấn đề lịch sử, dù có cả triệu mối liên quan nhưng tại một thời điểm của bất kỳ một sự vật, hiện tượng nào đó đã xảy ra trong quá khứ, nó chỉ đúng tại không thời gian đó và là duy nhất, do vậy các vấn đề phải hết sức logic tức tuân thủ chặt chẽ theo khoa học.

Cái gì mà chúng ta viết về lịch sử, nếu không phải là "sáng tạo" mới thì về mặt bản chất, nó không phải là "của ta" mà ta chỉ giải thích lại những cái đã qua tại thời điểm mà chúng ta viết, chúng chỉ là "kế thừa" mà thôi.

Ví dụ, trống đồng Hoàng Hạ và Ngọc Lũ liên quan đến thuyết Âm Dương Ngũ Hành và Dịch lý, cũng như lịch sử nước Văn Lang, nó "chứng minh" cho luận điểm nào đó của chúng ta ở hiện tại (vẫn là sử) nhưng bản chất thực sự là ta "đang làm rõ" lại trống đồng chứ không phải ngược lại, bởi vì nó cách ta đến -3600 năm lận.

Cho nên, hãy chú ý đến điểm này, chưa chắc cái gì cũng là "của ta" cả.

Trung-Hoa đã có lịch rất sớm, khởi đầu bằng lịch Can-Chi  干 枝  phôi-thai từ thời Hoàng-đế (căn-cứ vào các bản đất sét nung còn tàng-trữ tại Đại-học Yên-kinh), lên ngôi năm Giáp-tí (2697 BC), tương-ứng với thời Kinh-Dương-vương Lộc-Tục ở Nước ta (nên nhắc lại Kinh-châu và Dương-châu là 2 châu phương Nam trong cửu-châu của Cổ Trung-hoa, nghĩa  là cương-vực của Cổ-Bách-Việt ), và Âm-dương Hợp-lịch đã có từ thời Vua Nghiêu (lên ngôi năm Giáp-thìn, 2357 BC), căn-cứ theo Thiên Nghiêu-điển trong Kinh Thư, vừa hoàn-thành phỏng theo Quy-lịch của Hùng-vương thứ 3 tức Hùng-quốc-vương Lân Lang, căn-cứ vào chi-tiết "Thuật dị ký 述異記" trong sách Thông-chí 通志 (2AL, Q II, Ngũ-đế-kỷ đệ-nhị, Chí #35, tr. 224) của sử-gia Trung-quốc Trịnh-Tiều 鄭樵 (1104-1162):

          Đào Đường chi thế, Việt-thường-quốc hiến thiên-tuế thần-quy, bối thượng hữu văn, giai khoa-đẩu-thư, ký khai-tịch dĩ lai, Đế mệnh lục chi, vi chi Quy-lịch. 陶唐之世， 越裳國獻千歲神龜，背上有文，皆科斗書，記開闢以來，帝命錄之，謂之龜歷。Đời Đào Đường (Vua Nghiêu), nước Việt Thường dâng thần-quy ngàn tuổi, trên lưng có văn, đều là chữ khoa-đẩu (trông giống con nòng nọc), chép việc từ thuở khai thiên tịch-địa đến bấy giờ, Đế sai chép và gọi là "Lịch Rùa". 

Trích: THIÊN-VĂN LỊCH TOÁN tác giả: GS Nguyễn Hữu Quang

Xin hỏi các giáo sư Sử học VN đoạn văn trong "Thuật dị ký 述異記" trong sách Thông-chí 通志 (2AL, Q II, Ngũ-đế-kỷ đệ-nhị, Chí #35, tr. 224) của sử-gia Trung-quốc Trịnh-Tiều 鄭樵 (1104-1162) có được coi là "cơ sở khoa học" không? và nếu không thì "cơ sở khoa học" trong lĩnh vực Lịch sử là gì?

Xin hỏi các giáo sư Sử học VN đoạn văn trong "Thuật dị ký 述異記" trong sách Thông-chí 通志 (2AL, Q II, Ngũ-đế-kỷ đệ-nhị, Chí #35, tr. 224) của sử-gia Trung-quốc Trịnh-Tiều 鄭樵 (1104-1162) có được coi là "cơ sở khoa học" không? và nếu không thì "cơ sở khoa học" trong lĩnh vực Lịch sử là gì?

Câu hỏi chưa hợp lý, mới đặt vấn đề hay đưa ra một sự việc, hiện tượng mà thôi.

Cơ sở khoa học - khi nghiên cứu thì phải tự đi tìm hiểu là ít nhất cho mỗi cá nhân, cách đây 5000 năm dùng rìu đá, nay đi vũ trụ tới sao Hỏa rồi, nếu không có nền tảng khoa học thì chúng ta phi ngựa vậy.

Chúng ta không được nhầm lẫn, câu hỏi về năm lên ngôi của Kinh Dương Vương là một câu hỏi rất khó trả lời, tuy nhiên tôi cũng minh họa ra một vài chi tiết cần xem xét:

- Năm này rơi vào thời kỳ Đá Mới và Đồ Đồng Sớm, cần được so sánh, đối chiếu tới văn hóa Ấn Độ, Lưỡng Hà, Ai Cập,...

- So sánh tới lịch sử ghi nhận của Trung Hoa, đã vượt quá thời Hoàng Đế, tuy nhiên cần chú ý chi tiết Hoàng Đế của Trung Hoa là Ai? trong dòng chảy lịch sử.

- So sánh tới thần tích, gia phả, huyền thoại, lịch sử, thiên văn lịch pháp, ngôn ngữ, cổ vật... Văn Lang - Âu Lạc - Nam Việt... cùng các bộ chung quanh.

- Đã nhận thấy rằng có mối liên quan chặt chẽ tới tôn giáo thời Hùng Vương, và là nguồn cội của các tôn giáo khác trên toàn thế giới.

- Phải minh định được ranh giới Văn Lang và Trung Quốc theo truyền thuyết Đế Minh chia đôi nước cho Đế Nghi và Kinh Dương Vương, nhằm định vị các vùng văn hóa đặc thù liên quan đến thời kỳ này.

- Cổ vật lưu lại tới nay có niên đại xưa nhất của Văn Lang và Trung Quốc và các quốc gia liên quan là gì? Đó có thể chính là Đá Mới, Đá Cũ và Đồ Đồng. Đá Mới ta có, đồng xưa nhất là trống đồng và các vật khác??? Chúng thời nào - thế kỷ thứ VII???

- Một lý luận nữa, thời Kinh Dương Vương đã có thuyết Âm Dương Ngũ Hành, vậy cổ vật có còn không? Dĩ nhiên đồ Đá Mới là còn, nhưng đồ Đồng???

- Nếu dùng ADN chứng minh thiên di nhân loại thì phải rõ ràng, thời này đã có Hoàng Đế - Vương quyền thì tồn tại quốc gia rồi? Vậy cần xem xét mối quan hệ này như thế nào bởi thời Thương Chu của Trung Hoa đã có hàng nghìn bộ lạc rồi (Nam Trung Hoa cùng 3 tỉnh Chiết Giang, Giang Tây, Hồ Nam - phải chứng minh).

- Cũng từ thiên di, kinh thánh các loại, các "học giả" nằng lặc cho rằng văn minh nhân loại từ Lưỡng Hà vì: những tấm đất sét có chữ nằm trong tầng sét niên đại 4000 TCN, vượt tất các nền văn hóa.

...

Theo tôi, có những vấn đề chỉ ghi nhớ năm 2879 TCN như sau:

- Ngài là vua đầu tiên của Văn Lang tức Xích Quỷ, và dĩ nhiên cũng xác định luôn mốc lịch sử Trung Hoa.

- Chi đầu tiên của Hùng Vương.

- Tổ tôn giáo ở Việt và thế giới.

- Từ đó, lấy năm này là năm đầu thiên văn lịch pháp, kể cả thế giới (cần chứng minh). Ghi nhận Can Chi theo lịch nhằm lưu giữ thuyết Âm Dương Ngũ Hành, năm này vượt quá thời Hoàng Đế Trung Quốc.

- Chắn chắn, Vương Tộc phải lưu giữ "cổ vật đặc biệt" - suy đoán cá nhân.

Cho nên, cần có những câu hỏi: kể cả đã có dữ liệu chứng minh khẳng định Thượng Đế (không rõ ràng), trước đó phải hỏi thật to ông ta là ai vậy! Ông có vai trò gì trong cái thế giới tưng bừng và náo nhiệt này???

Ta có thể hình dung, chỉ hình dung thôi vì không bao giờ tìm ra chứng cứ xác thực, rằng trước tình thế nguy cấp sau trận Phản Tuyền, Đế Lai liên minh với Lạc Long Quân cùng chống giặc. Nhưng tại trận Trác Lộc năm 2698 TCN, quân Việt thất bại. Đế Lai tử trận, (sau này vì căm hờn Đế Lai, người Hoa Hạ gọi ông là Si Vưu với nghĩa xấu), Lạc Long Quân dẫn đoàn quân dân vùng Núi Thái-Trong Nguồn dùng thuyền xuôi Hoàng Hà ra biển, đổ bộ vào Rào Rum-Ngàn Hống xứ Nghệ.

Nhận định của tác giả Hà Văn Thùy chưa hợp lý rồi.

- Đế Lai cùng thời Kinh Dương Vương - 2879 TCN, sao ở trận Trác Lộc 2698 TCN được. Bà Âu Cơ là con gái thứ của vua Đế Lai.

- Gia phả Hùng Vương chép: Đế Lai sang thăm và tu luyện tại Việt Nam (trung tâm Văn Lang), sau về nước.

- Đế Minh phân chia lãnh thổ bắc Dương Tử cho Đế Nghi, nam Dương tử cho Lộc Tục Kinh Dương Vương, làm sao Lạc Long Quân dẫn đoàn quân vùng núi Thái về Việt Nam.

- Trận Trác Lộc giữa Hoàng Đế và các bộ tộc phương bắc của Si Vưu, nhưng Hoàng Đế thời kỳ này của Trung Hoa là ai? Nguyên nhân của trận đánh này? - Hoàng Đế của Trung Hoa là Đế Minh (sau Đế Minh là: Đế Lai, Đế Chuyên Húc, Đế Cốc và Đế Chí... vua Nghiêu, Thuấn và Vũ - thường được hình dung là Tam Hoàng Ngũ Đế của Trung Hoa), nếu suy luận thì trận đánh này xảy ra thời kỳ phân chia lãnh thổ, tức thiết lập thể chế tại bắc Dương Tử, sự cai quản trực tiếp hơn và có thể, đó chính là sự nổi loạn hay mở rộng của Hung Nô. Điều này cần xem lại lịch sử Triều Tiên và Nhật Bản, Sơn Đông... - Tam Miêu trong mối quan hệ, bởi những vùng phía đông sau quật khởi thành triều Thương, thay triều Hạ.

Ta có thể hình dung, chỉ hình dung thôi vì không bao giờ tìm ra chứng cứ xác thực, rằng trước tình thế nguy cấp sau trận Phản Tuyền, Đế Lai liên minh với Lạc Long Quân cùng chống giặc. Nhưng tại trận Trác Lộc năm 2698 TCN, quân Việt thất bại. Đế Lai tử trận, (sau này vì căm hờn Đế Lai, người Hoa Hạ gọi ông là Si Vưu với nghĩa xấu), Lạc Long Quân dẫn đoàn quân dân vùng Núi Thái-Trong Nguồn dùng thuyền xuôi Hoàng Hà ra biển, đổ bộ vào Rào Rum-Ngàn Hống xứ Nghệ.

 

Hoàng Đế của Trung Hoa là Đế Minh (sau Đế Minh là: Đế Lai, Đế Chuyên Húc, Đế Cốc và Đế Chí... vua Nghiêu, Thuấn và Vũ - thường được hình dung là Tam Hoàng Ngũ Đế của Trung Hoa).

 

Đúng là núi Thái sông Hoàng là biểu tượng của bắc Dương Tử - Trung Hoa, tuy nhiên núi Thái sông Hoàng là biểu tượng cho vị vua nào, hoàng hậu nào cũng cần được phân tích, chẳng hạn Thái Sơn là nơi tế Trời của các triều đại Trung Hoa, sông Hoàng là sông Mẹ của Trung Hoa...

 

Sự phối hợp xem xét không tách rời sông Dương Tử và núi Ngũ Lĩnh của nam Dương Tử, Văn Lang và có thể núi khác nữa...

 

Từ đó mới rõ: Cha Mẹ trong câu ca dao trên là ai???

 

 

Khảo về dân tộc Bách Việt thời cổ, bao hàm Bách Việt miền Đông Nam với Bách Bộc miền Tây nam Trung Quốc thấy rằng thời cổ xưa khu vực địa lý của nước Thục với Bách Việt vốn liền với nhau.

Theo “Hoa dương quốc chí” q.3 Thục chí:

“Vua Vũ nhà Chu đánh vua Trụ cùng với nước Thục. Đất Thục phía đông liền với nước Ba, phía Nam giáp với nước Việt, phía bắc phân giới với nước Tần, phía Tây gồm núi Ngọ và núi Phồn, đất ấy xưng là Thiên Phủ”.

 

Tôi ghi thiếu chi tiết Đế Nghi:

Hoàng Đế của Trung Hoa là Đế Minh (sau Đế Minh là: Đế Nghi - Đế Lai, Đế Chuyên Húc, Đế Cốc và Đế Chí... vua Nghiêu, Thuấn và Vũ - thường được hình dung là Tam Hoàng Ngũ Đế của Trung Hoa).

Cuộc chiến với Si Vưu thời Hoàng Đế là Đế Minh, để giải được thì dùng huyền thoại Hoàng Đế chiến Si Vưu, tứ nhân vật Cửu Thiên Huyền Nữ truyền Thiên thư.

Các sách sử Trung Hoa chép Ngũ Đế khác nhau, chẳng hạn có Đế Du Võng (là một trong Ngũ Đế ở trên), để giải cần phải sử dụng sự hợp lý sử viết trong Hoài Nam Tử liệt truyện và Lã Thị Xuân Thu.

Liên kết tới huyền thoại Việt và gia phả, thần tích, tôn giáo Hùng Vương nữa...

Từ đó mới khẳng định được Hoàng Đế là Đế Minh, chứ không phải khơi khơi đâu. Đế Nghi là em sinh đôi với Đế Minh, cho nên cuộc chiến cùng thời, do vậy mới nhận định việc phân chia nước, xây dựng tập quyền ở bắc Dương Tử, khả năng xung đột là rất cao thời cổ đại.

Loài vượn có khả năng thành người xưa nhất

Những tổ tiên thật sự gần của loài người chỉ xuất hiện vào khoảng 3,7 triệu năm trước, đó là thời điểm xa nhất mà đến nay chúng ta có thể ghi lại được dấu chân của loài vượn người đã có thể đi bằng hai chân. Loài này có tên Australopithecus, phát triển trong các vùng rừng châu Phi. Sự sa mạc hóa của lục địa này khiến rừng biến thành sa mạc hoặc thảo nguyên, không còn cây cối để leo chèo, loài Australopithecus mới dần tiến hóa để có thể thích nghi với việc sống thiếu các ngọn cây.

Australopithecus sau này tiến hóa thành Homo habilis với mức độ giống con người ngày nay nhiều hơn, và rồi xa hơn là Homo ergaster, rồi Homo erectus với ít lông hơn, chỉ tập trung chính ở trên đầu, các chức năng cơ thể khá giống với con người ngày nay.

Homo erectus được cho là tổ tiên đầu tiên ở dạng người của loài người chúng ta ngày nay, với bộ não có kích thước khoảng 74% bộ não của con người hiện đại. Đó là khoảng 1,8 triệu năm trước.

Cho tới tận 100.000 năm trước, loài người có trí tuệ đầu tiên mới thật sự xuất hiện, đó là những người Homo sapien. Họ là nhánh phát triển nhất về trí tuệ trong số các nhánh phát triển của thế hệ các loài vượn người Homo. Với sự sa mạc hóa của châu Phi, họ vượt qua ranh giới giữa châu Phi và châu Âu, phân tán trên cả châu Âu và châu Á (ban đầu là vùng Trung Đông) ngày nay và sống cùng các loài động vật kì lạ trong thời gian của kỉ băng hà như những con Mammoth (voi ma mút) hay nhưng loài động vật có vú có hình dáng ít nhiều khác biệt với động vật ngày nay.

Khi kỉ bằng hà bước vào giai đoạn kết thúc khoảng 12.000 năm trước, con người mới thật sự bước vào thời đại của mình với những tổ chức xã hội từ nhỏ đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp. Nếu như khủng long từng là loài thống trị Trái Đất lâu nhất trong lịch sử của hành tinh này thì ngược lại, con người chúng ta mới chiếm lĩnh nó trong một khoảng thời gian quá ngắn nhưng lại là loài có tốc độ phát triển ghê gớm nhất về cả dân số, sự phát triển của xã hội và khoa học kĩ thuật. Và những gì chúng ta có hôm nay, kể cả những dòng bạn vừa đọc, chính là kết quả của tất cả quá trình này!

Đặng Vũ Tuấn Sơn

- Từ lập luận nguồn gốc vượn người này, chứng tỏ khả năng nó có mặt ở khắp châu lục hay không?

- Nguyên nhân đột biến từ "vượn" thành "người"?

- Vật chứng "sọ vượn người" ở châu Phi có phải là xưa nhất không hay còn ở đâu khác mà đã phá hủy? Nên nhớ thời tiền đồng mà các ổ vật đã rữa nát rồi.

- ADN được xem xét như thế nào về tiến hóa, cần xác định nghiêm tức trước khi sử dụng vào lịch sử.

- Trước 3000 TCN, di vật đồ đá của con người còn nhiều, vậy chứng tỏ có nền văn minh vượt trội??? trí tuệ về sự thống nhất vũ trụ và con người là vượt trội thì hợp lý hơn, tuy nhiên cũng chưa chắc chắn, mà phải có "bước nhảy".

Những mẫu hóa thạch răng giống người vượn nhỏ được tìm thấy ở Lybia chứng tỏ người cổ đại di cư từ châu Á đến châu Phi, chứ không phải theo chiều ngược lại như nhận định lâu nay của các nhà cổ sinh vật học.

Người vượn cổ. (Ảnh internet)

 

Đây là nhận định của các nhà nghiên cứu trường Đại học Poitiers của Pháp công bố trên tạp khí khoa học "Tự nhiên" của Anh ra ngày 27/10.

Phát biểu với hãng tin AFP, ông Jean-Jacques Jaeger tham gia nghiên cứu trên nói rõ dựa trên những phát hiện ở Ai Cập và Algeria, thế giới từ trước đến nay chỉ biết đến một loài người vượn duy nhất xuất hiện ở châu Phi cách đây 37 triệu năm.

Tuy nhiên, những hóa thạch răng người vượn được tìm thấy ở vùng Dur At-Talah thuộc miền Trung Lybia cho thấy còn 3 loài người vượn khác tồn tại từ cách đây 38 triệu đến 39 triệu năm, trong đó có một loài sống ở châu Á.

Ông Jaeger cho biết các mẫu răng hóa thạch nói trên thuộc loài người vượn nhỏ, chỉ nặng từ 120 đến 470 gam ở tuổi trưởng thành. Các chi của loài người vượn này có thể cầm nắm được và có móng chứ không phải vuốt. Đuôi của chúng có tác dụng giữ thăng bằng khi trèo hoặc nhảy.

Theo ông Jaeger, những phát hiện nay chứng tỏ người vượn di cư từ châu Á sang châu Phi và tổ tiên của loài người chúng ta có vóc dáng rất nhỏ.

Phát hiện mới sẽ lại thổi bùng những tranh cãi vốn đã rất sôi nổi trong giới cổ sinh vật học về nguồn gốc loài người.

Phát hiện này còn đặt ra câu hỏi phải chăng cả 3 loài người vượn nhỏ mới được phát hiện đều có nguồn gốc từ châu Á, hoặc phải chăng các loài này là kết quả tiến hóa của loài vượn người được phát hiện ở châu Phi. Nhóm của ông Jaeger nghiêng về giả thiết thứ nhất.

Vượn biến thành người như thế nào?

Chúng ta đều biết theo thuyết tiến hóa thì tổ tiên loài người là các chú vượn châu Phi (1). Tuy nhiên rất ít người biết cụ thể quá trình kì lạ đó, dù chỉ trên những nét khái quát. Hy vọng bài viết dưới đây có thể khắc phục một phần thực tế đó.

Câu chuyện không thể tin nổi về quá trình vượn biến thành người khởi nguồn từ hơn 6-7 triệu năm trước và điểm xuyết bằng sự xuất hiện các đặc trưng điển hình của loài người như đứng thẳng và đi bằng hai chân, não lớn, vô mao, chế tác công cụ, săn bắt, chế ngự lửa, phát triển ngôn ngữ, phát minh tôn giáo và nghệ thuật, xây dựng văn hóa và văn minh.

Charles Darwin là người đầu tiên giả định nguồn gốc vượn châu Phi của loài người trong tác phẩm Nguồn gốc các loài năm 1859. Tuy nhiên, tại châu Phi không hề thấy một dấu vết hóa thạch nào của tổ tiên loài người cho đến tận năm 1924, khi Raymond Dart tìm được “em bé Taung”, một chú vượn phương Nam (Australopithecine) có niên đại 3-4 triệu năm trước.

Từ đó đến nay, hàng chục loại người cổ khác nhau đã được phát hiện và các nhà cổ nhân học vẫn còn đang tranh cãi gay gắt về mối liên hệ giữa họ với nhau. Cũng không ai ngờ được rằng, đến tận năm 2004 mà giới nghiên cứu vẫn có thể tìm thấy hóa thạch của loại người lùn đặc biệt, Homo floresiensis, tại hòn đảo Flores nằm ở vùng viễn đông Indonesia, giữa Nam Thái Bình Dương.

Đứng thẳng:

Trên thực tế người cũng chỉ là một loài vượn (2), vì chúng ta có 98% số ADN giống như tinh tinh, họ hàng gần gũi nhất của loài người. Các bộ môn di truyền và khảo cổ học cho rằng, người và tinh tinh có chung tổ tiên khoảng 7-10 triệu năm trước. Nói cách khác, người và tinh tinh chia tách nhau về mặt di truyền chỉ chưa đầy 10 triệu năm trước.

Bằng chứng khảo cổ cho thấy, khoảng 6 triệu năm trước, loài vượn đi bằng hai chân bắt đầu xuất hiện. Cho dù các chú vượn phương Nam này, cũng như nhiều loại người tối cổ xuất hiện sau đó, có hình thể không lớn hơn tinh tinh và có kích thước não tương tự, việc đứng thẳng và đi bằng hai chân là một bước tiến hóa đặc biệt, có tầm quan trọng không kém việc tăng kích thước não trong sự tiến hóa của con người.

Đứng thẳng và đi bằng hai chân mang lại nhiều ưu thế nổi bật, như có thể mang thức ăn cho đồng loại hay mang về nhà; giảm diện tích bề mặt cơ thể dưới ánh nắng nhiệt đới, do đó giúp giảm thiểu sự tăng nhiệt độ quá mức, nhất là với não; giải phóng đôi tay để dùng công cụ; bế trẻ em đi xa; giảm năng lượng cần thiết khi di chuyển so với đi bằng bốn chân như các loài linh trưởng khác (với cùng một mức năng lượng, tinh tinh đi được 6 dặm, trong khi người đi được 11 dặm một ngày); nhìn rõ hơn và xa hơn khi di chuyển (do đứng cao hơn); tăng vẻ đe dọa khi phải đối mặt với kẻ cạnh tranh…

Hành vi đứng thẳng có thể xuất hiện khi khí hậu khô hơn đã thu hẹp các cánh rừng nhiệt đới châu Phi. Thay vào đó là các bụi cây với những chùm quả nhỏ. Để “hái quả”, do một đột biến ngẫu nhiên nào đó mà vượn phương Nam đã tiến hóa hành vi đứng thẳng (giả thuyết của Clifford Jolly và Randall White, Đại học New York, năm 1995). Đồng thời, vì rừng đã thưa hơn, nên cần phát hiện kẻ thù từ xa, do đó đứng thẳng trở thành một ưu thế sinh tồn được quá trình tiến hóa ưu ái.

Bằng chứng vượn phương Nam đứng thẳng bao gồm việc phân tích hình dạng xương và dấu chân hóa thạch của chúng. Trong đó nổi tiếng nhất là hóa thạch hầu như nguyên vẹn của Lucy, một phụ nữ thuộc giống Australopithecine afarensis sống khoảng 3.2 triệu năm trước, do nhà cổ nhân chủng học Donald Johanson tìm thấy ở Hadar, Ethiopia năm 1974. Cô cao khoảng 1.1 m, và mặc dù đi bằng hai chân, theo kết quả mô phỏng trên máy tính, dáng của cô không thể xem là chuẩn theo tiêu chí hiện đại! Cánh tay dài và ngón tay cong chứng tỏ cô vẫn rất thiện nghệ trong việc leo trèo.

Vượn phương Nam (phục dựng).

Đến nay hàng trăm hóa thạch Australopithecine afarensis đã được phát hiện. Ngoài ra là hóa thạch của các loài liên quan, chẳng hạn như Australopithecine africanus (điển hình là “em bé Taung” 3.5 triệu năm trước).

Chế tác và sử dụng công cụ:

Vượn phương Nam Australopithecine được xem là tổ tiên của người (Homo), một nhóm linh trưởng gồm cả chúng ta, Homo sapiens (người khôn).

Australopithecine cũng là tổ tiên của một số nhóm động vật nhân hình khác, như các loài Paranthropus ăn thực vật. Chẳng hạn khoảng 2.7 triệu năm trước, xuất hiện loài Paranthropus bosei ở Đông Phi có răng hàm lớn và cơ nhai khỏe để nhai rễ và củ.

Khoảng 2.5 triệu năm trước, người khéo (Homo habilis) xuất hiện; đó là loại động vật nhân hình đầu tiên giống con người, theo các kết quả hóa thạch. Họ sống cùng thời với Paranthropus bosei. Cơ thể của người khéo bằng khoảng 2/3 người hiện đại và bộ não lớn gấp rưỡi não vượn, đạt tới 600 cm3. Homo habilis có răng và hàm nhỏ hơn Paranthropus và có lẽ là loại người đầu tiên ăn nhiều thịt. Đó là nguồn năng lượng quan trọng giúp tăng kích thước não.

Người khéo cũng là loài đầu tiên biết chế tác công cụ và dùng chúng để đập vỡ xương lấy tủy. Truyền thống chế tác đó, truyền thống Oldowan (do tìm thấy công cụ tại vùng Olduvai Gorge, Tanzania), kéo dài gần một triệu năm mà không có sự thay đổi rõ rệt nào. Công cụ Oldowan chế tác bằng cách dùng một hòn đá làm búa ghè vỡ một hòn đá góc cạnh khác để tạo ra các mảnh đá sắc; và chúng được dùng để chặt hay cắt.

Người khéo (phục dựng)

Mặc dù cũng tăng kích thước não, nhưng loài Paranthropus tuyệt chủng khoảng 1.2 triệu năm trước. Một số chuyên gia cho rằng, khả năng làm việc theo nhóm để chống lại thú ăn thịt đã giúp con người (Homo) thoát khỏi thảm cảnh diệt vong.

Dáng điệu hiện đại:

Khoảng 1.8 triệu năm trước, xuất hiện người đứng thẳng (Homo erectus) tiến hóa từ người khéo. Đó là loài linh trưởng đầu tiên không biết trèo cây (Homo habilis vẫn còn trèo cây rất thiện nghệ). Một số nhà cổ nhân chủng học dùng thuật ngữ Homo ergaster để chỉ loại người này, còn Homo erectus dùng để chỉ Homo ergaster ở châu Á, do hóa thạch đầu tiên tìm thấy ở Indonesia năm 1891. Người đứng thẳng chế tạo công cụ theo truyền thống riêng biệt, truyền thống Acheul (do tìm thấy công cụ loại này tại Saint Acheul, ngoại ô Amiens phía bắc nước Pháp). Truyền thống này kéo dài đến tận 100 ngàn năm trước. Các công cụ Acheul, như rìu tay, có kích thước lớn và tinh xảo hơn công cụ Oldowan; và vừa là công cụ, vừa là tượng trang trí.

Về hình thể, người đứng thẳng khá giống người hiện đại. Có thể họ là những người đầu tiên rất ít lông và tiết mồ hôi, một chức năng sinh lý thích hợp để hoạt động tích cực dưới ánh nắng mặt trời.

Homo erectus là người đầu tiên rời khỏi châu Phi (khoảng 1.75 triệu năm trước) và sống đến tận 30.000 năm trước. Họ có bộ não lớn khoảng 1000 cm³ và có thể đã tiếp xúc với người hiện đại. Họ cũng là người đầu tiên chinh phục biển cả và tiến hành các cuộc săn bắt lớn, như săn voi ma-mút và ngựa hoang. Họ cũng biết dùng lửa và dựng “nhà” đầu tiên trên thế giới. Đặc biệt, khung chậu của họ cũng hẹp gần theo tỉ lệ của người hiện đại. Điều đó chứng tỏ, phụ nữ bắt đầu khó sinh nở và cần được trợ giúp trong quá trình mang thai, sinh nở và nuôi con. Đó chính là cơ sở sinh học của cấu trúc gia đình trong xã hội loài người sau này.

Năm 2004, dấu vết của một loại người lùn bí ẩn sống khoảng 13.000-18.000 năm trước được phát hiện tại Indonesia. Một năm sau, các nhà khoa học tìm thấy nhiều hóa thạch của loài Homo floresiensis này. Một số chuyên gia cho rằng loài này có bộ não phát triển và là một loài hoàn toàn riêng biệt; nhưng nhiều chuyên gia khác cho rằng, đó chính là người hiện đại mắc bệnh di truyền.

Người đứng thẳng (phục dựng)

Người Âu đầu tiên:

Hóa thạch đầu tiên của người châu Âu, phát hiện tại Tây Ban Nha, có tuổi 780.000 năm. Công cụ đá tìm thấy ở Anh có niên đại 700.000 năm. Chúng được cho là sản phẩm của các loài Homo antecessor hay Homo Heidelbergensis. Có ý kiến cho rằng, người Heidelberg tiến hóa thành người hiện đại tại châu Phi; còn tại châu Âu, người Neanderthal nổi lên như một loài riêng biệt.

Người Heidelberg (phục dựng)

Người Neanderthal để lại dấu vết khắp châu Âu, bắt đầu từ hơn 200.000 năm trước. Dù có một số khác biệt, họ vẫn rất giống chúng ta. Họ có bộ não lớn hơn người hiện đại một chút và có độ tuổi trưởng thành tương tự. Họ có tiếng nói, nhưng có lẽ chưa có ngôn ngữ hoàn chỉnh, dù chỉ đơn giản. Nhưng họ cũng có một số đặc trưng văn hóa giống chúng ta, như chôn người chết kèm lễ nghi, dùng công cụ để tấn công người khác, hay biết tổ chức các cuộc đi săn qui mô lớn.

Em bé Neanderthal (phục dựng)

Khoảng 28.000 năm trước, họ tuyệt chủng tại bán đảo Iberia (Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha). Nguyên nhân của thảm kịch đó vẫn là “quả táo bất hòa” trong giới chuyên gia (không thích ứng với sự thay đổi khí hậu; thua vì kém năng lực sáng tạo trong cuộc cạnh tranh không đổ máu với người hiện đại; tuyệt chủng do bị người hiện đại “ném đá”, vì phân tích xương cho thấy, người hiện đại có khả năng ném đá hay phóng lao tốt, trong khi người Neanderthal không có năng lực đó…).

Rời khỏi châu Phi:

Hiện có hai giả thuyết trái ngược nhau về nguồn gốc người hiện đại. Đó là Thuyết rời khỏi châu Phi và Thuyết tiến hóa đa vùng.

Được thừa nhận rộng rãi là Thuyết rời khỏi châu Phi. Dựa trên bằng chứng khảo cổ và di truyền, nó giả định loài người tiến hóa tại châu Phi rồi lan tỏa khắp địa cầu qua hai làn sóng. Sự thiên di của người đứng thẳng sang lục địa Á - Âu gần hai triệu năm trước tạo thành làn sóng thứ nhất. Hàng triệu năm sau, người hiện đại tiến hóa tại châu Phi từ khoảng 200.000 năm trước, trước khi tỏa sang các lục địa khác chỉ khoảng 50.000-60.000 năm trước theo làn sóng thiên di thứ hai. Những người này thay thế người đứng thẳng ở châu Á và người Neanderthal ở châu Âu.

Ngược lại, giả thuyết đa vùng cho rằng, loài người rời khỏi châu Phi khoảng hai triệu năm trước và không hề bị thay thế bằng các cuộc thiên di muộn hơn (làn sóng thứ hai). Thay vào đó, họ tự tiến hóa thành người hiện đại tại vùng họ sinh sống. Và sự hòa huyết vượt ranh giới địa lý giúp toàn nhân loại thống nhất về mặt di truyền.

Hầu hết bằng chứng di truyền ủng hộ Thuyết rời khoải châu Phi. Đáng ngạc nhiên là toàn nhân loại hiện nay khác biệt nhau rất ít về ADN ti thể (do mẹ truyền cho con) và ADN nhiễm sắc thể Y (do cha truyền cho con trai). Điều đó chứng tỏ nhân loại tiến hóa từ một nhóm người nhỏ trong quá khứ. Thêm nữa, biến thiên di truyền của người châu Phi lớn hơn ở người xứ khác, chứng tỏ họ đã tiến hóa lâu hơn. Trên thực tế khoa học đã xác định được tổ mẫu và tổ phụ của tất cả những người đang sống trên Trái Đất. Nói cách khác, chúng ta là hậu duệ của người đàn bà duy nhất (nàng Eva ti thể) sống tại Đông Phi khoảng 170.000 nằm trước và người đàn ông duy nhất (chàng Adam nhiễm sắc thể Y), cũng sống tại Đông Phi chỉ 60.000 năm trước. Các chuyên gia cho rằng, một nhóm 50 người có thể sinh ra toàn bộ người Âu; trong khi toàn nhân loại có thể tiến hóa từ một nhóm không quá 200 người.

“Bước nhảy vọt”:

Jared Diamond dùng thuật ngữ “bước đại nhảy vọt” (great leap forward) để chỉ sự xuất hiện các đặc trưng hiện đại trong hành vi của Homo sapiens, trong đó quan trọng nhất là ngôn ngữ. Nhờ ngôn ngữ mà các khái niệm trừu tượng có thể được lan tỏa và lưu giữ lâu dài, điều mà người Neanderthal không thể thực hiện.

Người hiện đại về giải phẫu (tức có hình dáng bên ngoài hoàn toàn giống chúng ta) xuất hiện khoảng 200.000 năm trước. Khoảng 100.000 năm trước, họ đã di cư sang Trung Cận Đông nhưng bị người Neanderthal đẩy ngược về châu Phi. Vì thế họ cần thêm 50.000 năm để phát triển các hành vi hiện đại (ngôn ngữ, tôn giáo, nghệ thuật…) và dùng chúng như hành trang trong cuộc thiên di vĩ đại cuối cùng khoảng 60.000 năm trước. Họ vượt biển Đỏ sang Trung Đông và châu Á theo hai con đường: đường phía Nam men theo bờ Ấn Độ Dương tới tận lục địa Sunda (Đông Nam Á lúc chưa bị chìm ở độ sâu hàng trăm mét dưới mức nước biển hậu kỉ băng hà), trước khi tới châu Úc và Bắc Mĩ; còn đường phía Bắc hướng tới Trung Á trước khi lan tỏa khắp Á - Âu rồi sang Bắc Mĩ. Khoảng 90% số đàn ông ngoài châu Phi hiện nay là hậu duệ của những người chinh phục con đường phía Bắc này khoảng 45.000 năm trước.

Trong suốt thời tiền sử, công cụ đá thay đổi không đáng kể cho đến tận 50.000 trước. Nhưng kể từ thời điểm đó, văn hóa bắt đầu phát triển với tốc độ chưa từng có. Người hiện đại phát triển công cụ mới, chôn người chết theo lễ nghi, tạo đồ trang sức, sáng tạo các kĩ thuật săn bắt hoàn toàn mới, dùng da thú may quần áo, vẽ và xăm mình, vẽ tranh trong hang… Mặc dù một số hành vi đã xuất hiện từ trước, nhưng chỉ đến lúc đó chúng mới được sử dụng một cách rộng rãi và tích hợp.

Những thay đổi đó có thể đi kèm với sự tăng kích thước não (tới khoảng 1.400 cm3) hay cách chúng ta suy nghĩ. Bình minh của văn minh nhân loại được gieo mầm từ khoảng 30.000 năm trước. Cuộc cách mạng thời đá mới - cách mạng nông nghiệp - chỉ xuất hiện khoảng 10.000 năm trước. Các thành phố đầu tiên xuất hiện ở vùng Lưỡng Hà (Iraq ngày nay) khoảng 4.000 năm trước.

Các cột mốc tiến hóa:

• 55 triệu năm trước: Các linh trưởng đầu tiên xuất hiện.
• 8-6 triệu năm trước: Tinh tinh và người tách nhau trong cây di truyền.
• 5.8 triệu năm trước: Orririn tugenensis, tổ tiên cổ nhất của loài người được cho là bắt đầu đi bằng hai chân.
• 5.5 triệu năm trước: Ardipithecus, “nguyên người” đầu tiên, chung hành vi với tinh tinh và khỉ đột.
• 4 triệu năm trước: Vượn phương Nam xuất hiện, với kích thước não không hơn vượn nhưng đi thẳng bằng hai chân. Tổ tiên đầu tiên của loài người sống tại đồng cỏ miền nhiệt đới.
• 3.2 triệu năm trước: Lucy, thành viên danh tiếng của loài Australopithecus afarensis, sống tại Hadar, Ethiopia.
• 2.5 triệu năm trước: Người khéo xuất hiện. Có bộ não 600 cm3 nhưng vẫn mang nhiều nét khỉ, Homo habilis là loại người đầu tiên biết chế tác công cụ (truyền thống Oldowan, kéo dài khoảng một triệu năm). Do ăn thịt nên phần dư năng lượng được dùng để phát triển bộ não.
• 2 triệu năm trước: Người đứng thẳng (Homo erectus) xuất hiện, với bộ não 1.000 cm3. Đây là loại người đầu tiên đoạn tuyệt hoàn toàn với việc trèo cây.
• 1.8 triệu năm trước: Người đứng thẳng thiên di sang châu Á.
• 1.6 triệu năm trước: Dấu vết khả dĩ của việc dùng lửa tại Koobi Fora, Kenya. Truyền thống Acheul xuất hiện thay thế truyền thống Oldowan trong việc chế tạo công cụ.
• 700 ngàn năm trước: Người Heidelberg sống tại châu Phi và châu Âu.
• 500 ngàn năm trước: Bằng chứng đầu tiên về “nhà” tại Chichibu, Nhật Bản
• 400 ngàn năm trước: Bắt đầu đi săn với cây thương.
• 230 ngàn năm trước: Người Neanderthal xuất hiện khắp châu Âu cho đến khi tuyệt chủng chỉ 28.000 năm trước.
• 195 ngàn năm trước: Người hiện đại từ cánh gà bước ra sân khấu.
• 170 ngàn năm trước: Eva ti thể, tổ mẫu của tòan bộ loài người hiện tại, sống tại Đông Phi.
• 140 ngàn năm trước: Dấu vết đầu tiên về thương mại đường xa.
• 60 ngàn năm trước: Adam nhiễm sắc thể Y, tổ phụ của tất cả mọi người trên địa cầu ngày nay, cũng sống tại Đông Phi.
• 50 ngàn năm trước: “Bước đại nhảy vọt”, với nền văn hóa thay đổi cực kì nhanh chóng.
• 33 ngàn năm trước: Nghệ thuật tranh tường cổ nhất.
• 18 ngàn năm trước: Người lùn Homo Floresiensis, tìm thấy tại Đông Indonesia. Họ cao 1 mét, có bộ não như não vượn nhưng biết chế tạo công cụ.
• 12 ngàn năm trước: Định cư đầu tiên tại vùng Lưỡi liềm phì nhiêu. Tới châu Mĩ qua eo Bering.
• 10 ngàn năm trước: Cuộc cách mạng nông nghiệp xuất hiện tại Cận Đông.
• 5.5 ngàn năm trước: Thời đồ đá kết thúc, bắt đầu thời đồ đồng
• 5 ngàn năm trước: Chữ viết đầu tiên.
• 4 ngàn năm trước: Người Sumer ở Lưỡng Hà phát triển nền văn minh đầu tiên trên thế giới.

Vĩ thanh 1: Con người biết may quần áo từ bao giờ?

Mùa thu năm 1999, Mark Stoneking, nhà nhân chủng học tiến hóa Mĩ, một trong ba tác giả khám phá nàng Eva ti thể năm 1987, được con trai đưa bản thông báo của nhà trường về việc một học sinh trong lớp có chí. Như bất cứ một ông bố hay lo lắng nào, nhà nghiên cứu đang làm việc tại Viện nhân chủng học tiến hóa Mark Planck tại Leipzig, CHLB Đức, mau chóng nhận biết từ bản thông báo rằng, chí không sống quá 24 giờ nếu thiếu hơi ấm từ cơ thể người. Với tư cách một học giả đang nghiên cứu về tiến hóa loài người, Stoneking giả định, nếu điều đó đúng thì có thể dùng chí để nghiên cứu các cuộc thiên di thời tiền sử. Tuy nhiên chỉ sau vài giờ trong thư viện, Stoneking chợt nhận thấy chí có thể lưu giữ trong ADN của chúng một sự kiện thú vị hơn nhiều: thời điểm con người bắt đầu biết may quần áo.

Trên một khía cạnh nào đó, vượn biến thành người là quá trình vô mao hóa, khi lông vượn dần mất đi để cơ thể có thể tiết mồ hôi, cho phép làm việc với cường độ cao dưới ánh nắng nhiệt đới châu Phi. Nhưng với chí thì đó là một thảm họa: thay cho việc tự do du ngoạn khắp cơ thể như trước kia, nay chí chỉ có thể sống trên đầu con người, nơi có đủ tóc để vẫy vùng. Tuy nhiên khi con người biết may quần áo thì chí có cơ may giành lại “vương quốc” đã mất, miễn là chúng tiến hóa thành một loài có thể bám vào quần áo, chứ không phải bám vào tóc như trước.

Stoneking thu thập chí sống trên đầu và ở thân người từ công dân 12 nước, từ Ethiopia tới Ecuador hay New Guinea. Ông phân tích ADN của chúng và vẽ cây phả hệ di truyền. Biết tốc độ đột biến gien, ông tính được tuổi loài chí sống ở thân người đầu tiên là 72.000 năm trước. Đó chính là thời điểm con người bắt đầu biết may quần áo.

Vĩ thanh 2: Chiến lược bí mật của Thành Cát Tư Hãn.

Để tìm phần mộ của Thành Cát Tư Hãn, vị bạo chúa Mông Cổ mất năm 1227, Chris Tyler-Smith và đồng nghiệp tại Đại học Oxford phân tích nhiễm sắc thể Y của 2.000 đàn ông từ vùng nội địa Á - Âu. Họ nhận thấy nhiều nhiễm sắc thể thuộc nhiều vùng địa lý lại rơi vào một nhóm duy nhất. Và nhóm đó cũng rất phổ biến tại Nội Mông. Phân tích tốc độ đột biến gien, các nhà nghiên cứu thấy nhóm đặc biệt đó xuất hiện khoảng 1000 năm trước, đúng thời điểm Thành Cát Tư Hãn leo lên đỉnh cao sức mạnh và quyền lực. Nói cách khác, những người thuộc nhóm nhiễm sắc thể Y đó đều là hậu duệ của vị bạo chúa Mông Cổ.

Sử sách chép rằng, bên cạnh Thành Cát Tư Hãn lúc nào cũng có 500 thê thiếp. Hệ quả của chiến lược bí mật đó là ngày nay tại những nơi từng là lãnh địa của đế chế Mông Cổ, hơn 16 triệu đàn ông mang các dấu gien của vị hoàng đế tàn bạo và khôn ngoan.

Vĩ thanh 3: Ý nghĩa bảo vệ của ngôn ngữ.

Ngôn ngữ có chức năng cơ bản là truyền thông; tuy nhiên nó cũng có một chức năng đáng ngạc nhiên là bảo vệ, khi giúp người nguyên thủy nhanh chóng phát hiện người lạ qua cách phát âm.

Người nguyên thủy sống theo các nhóm từ khoảng 50 tới một vài trăm người, được tổ chức hầu như theo quan hệ huyết thống. Để đảm bảo sự sinh tồn của nhóm, việc phát hiện kịp thời kẻ lạ không cùng huyết thống là yếu tố cốt tử. Đó là lí do các nhóm người có cách phát âm khác nhau, cho dù có cùng một ngôn ngữ. Và đó cũng là lí do mà từ một ngôn ngữ do nhóm người vượt biển Đỏ 60.000 năm trước dùng, ngày nay nhân loại dùng đến hàng chục ngàn ngôn ngữ khác nhau, chưa kể nhiều ngữ điệu và cách phát âm trong cùng một ngôn ngữ.

Vào ngày Phục Sinh năm 1282, người dân đảo Sicily (Ý) vùng lên lật đổ ách thống trị của công tước Charles de Anjou (Pháp). Để phát hiện số người Pháp đang lẩn trốn, người Sicily đặt ra một thách thức về ngôn ngữ. Đó là phát âm từ “ceci” (phát âm là chay-chi), tên một loại đậu theo tiếng Ý. Chỉ trong vài giờ, hàng ngàn người Pháp không vượt qua được thử thách và bị hành quyết.

Có 1 điều: Khỉ rụng đuôi thành người lúc nào, chưa nhà khoa học nào khẳng định cả.