Cháo Chữa bệnh

I. Các loại cháo.

1. Nước cơm: ăn khi còn nóng thì giải khát trừ phiền.

2. Cháo trắng nấu với gạo tẻ: vị ngọt tính ấm, bình, có tác dụng lợi tiểu tiện ngừng phiền khát, dưỡng tì vị. Người có bệnh lậu đái không thông, chỉ ăn cháo trắng mà không ăn uống thứ gì khác, ngoài một tuần thì đỡ, ngoái một tháng thì khỏi, mỗi buổi sáng ăn một tô rất bổ.

3. Cháo Nếp: ngọt ấm, bổ Phế khí, trị Tỳ Vị hư hàn, ỉa chảy, kiết lỵ, nôn ói, trẻ em lên Đậu sắc trắng (khí hư).

4. Cháo Kê vị hơi lạnh: dưỡng thận khí giải nhiệt ở tì vị, ngừng đi lỵ, bớt bệnh tiêu khát. Lạnh dạ không nên ăn, ăn Kê với Hạnh Nhân thì thổ tả.

5. Cháo Đậu Đỏ: lợi tiểu tiện, xẹp phù thũng, cước khí, trừ tà dịch.

6. Cháo Đậu Xanh: giải nhiệt độc, khỏi phiền khát.

7. Cháo Ý Dĩ: Trừ thấp nhiệt, lợi trường vị. Phụ Nữ có bệnh Bạch Đới nên ăn, ăn nhiều thì cạn sữa; người có mụn lở ăn thì khô mủ.

8. Cháo bột Hạt sen: mạnh tỳ vị, ngừng tả lỵ, an thần, dễ ngủ.

9. Cháo bột Củ Súng: giữ vững tinh khí, làm sáng tai mắt. Người có bệnh di tinh, đái đục, đau lưng thì nên ăn.

10. Cháo Hạt Dẻ: bổ thận khí, đỡ đau lưng, mỏi gối.

11. Cháo Khoai Mài: mạnh tràng vị, bổ thận tinh, chữa bệnh tiêu khát. Người thận yếu nên ăn.

12. Cháo Khoai Môn: làm cho tràng vị khoan khoái, ăn thì không đói.

13. Cháo bột Củ Ấu: giải nhiệt ở nội tạng và bổ ích khí cho tràng vị.

14. Cháo hành: trộn hành tươi vào cháo trắng trước khi bắc xuống bếp, ăn lúc cháo đương nóng để phát tán, cho ra mồ hôi, chữa bệnh ngoại cảm, nóng lạnh, đau đầu nghẹt mũi.

15. Cháo Gừng: làm ấm bụng, trừ ác tà , tan hàn thấp.

(còn tiếp)

(Theo Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh - NXB Y Học Hà Nội 1995; quyển 3 , trang 482-483)

(tiếp theo)

16. Cháo Hành và Đậu Xị: phát hãn giải cơ, cho ra mồ hôi để giải nhiệt, dùng trị ngoại cảm ôn bệnh.

17. Cháo Tía Tô: cháo nóng trộn lá tía tô tươi vào trước khi bắc xuống bếp, ăn lúc đương nóng để cho ra mồ hôi, giải cảm hàn thấp, hông ngực tức đầy.

18. Cháo hột Tử Tô: hạ khí tiêu đờm, lợi ngực, bớt tức ngực. Người có bệnh hen xuyễn nên ăn.

19. Cháo Củ Kiệu: chữa người già lạnh bụng đi ngoài (tiêu).

20. Cháo Hẹ: làm ấm bụng và sẽ tiêu (dễ).

21. Cháo Rau Cải: tiêu đờm, trừ khí độc (ác khí).

22. Cháo Củ Cải:hóa đờm, làm lồng ngực khoan khoái, tiêu thức ăn, lợi tràng.

23. Cháo Củ Cà Rốt: hạ khí, làm cho trung tiêu khoan khoái.

24. Cháo Mùng Tơi: nhuận táo hoạt tràng.

25. Cháo Rau Sam: tiêu sưng, trừ đau, chữa lỵ,.

26. Cháo Mè hay cháo nấu với nhân hạt Mận: đều nhuận tràng và chữa tê thấp.

27. Cháo hột Tràng (hoa tiêu): chống lạnh, trừ sốt rét rừng.

28. Cháo Hột Tiêu: chữa đau bụng lạnh.

29. Cháo nấu với nước sắc Lá Tre: thanh tâm, khỏi khát, trừ phiền nhiệt.

30. Cháo Cật Heo, Cật Dê, Cật Hươu: đều bổ thận khí và chữa các chứng do thận hư.

31. Cháo nấu với nước ép thịt Dê hay thịt Gà đều trị hao tổn suy nhược.

32. Cháo nấu với nước ép thịt Vịt hay cá Chép: đều tiêu thủy thũng.

33. Cháo Sữa Bò: bổ hư nhược suy yếu.

34. Cháo hòa Mật Ong: dưỡng tâm phế, chữa ho lao.

35. Cao gạc Hươu hòa vào cháo ăn thì bổ thận cường dương, chữa các chứng hư nhược.

36. Bột Mì rang hòa vào cháo ăn thì ngừng được chứng đi lỵ ra phân như mũi (bạch lỵ).

37. Muối rang hòa với cháo ăn thì ngừng được chứng đi lỵ ra máu (xích lỵ).

(Theo Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh - NXB Y Học Hà Nội 1995; quyển 3 , trang 482-483)

II. Các Thứ Cháo Ăn Nên Thuốc:

1. Cháo Đậu Đỏ: lợi tiểu, tiêu phù thũng, cước khí, trừ tà dịch.

2. Cháo Đậu Xanh: giải thấp nhiệt, khỏi phiền khát.

3. Cháo ý Dĩ: trừ thấp nhiệt, lợi tràng lỵ.

4. Cháo Hạt Sen: mạnh tỳ vị, khỏi tả lỵ.

5. Cháo Bột Củ Súng: bền tinh khí, tỏ tai, sáng mắt.

6. Cháo Bột Củ Ấu: bổ ích trường vị, giải nội nhiệt,

7. Cháo Củ Mài: bổ thận tinh, vững trường vị.

8. Cháo Củ Cải: tiêu thức ăn, lợi ngực, tan đờm.

9. Cháo Rau Cải: tan đờm, trừ khí ác độc.

10. Cháo Lá Hẹ: ôn trung khí, ấm hạ tiêu.

11. Cháo Phục Linh: mát thượng tiêu, vững hạ tiêu.

12. Cháo táo Nhân: chữa phiền nóng, bổ ích đờm khí.

13. Cháo câu Kỷ: bổ tinh huyết, tăng thận khí.

14. Cháo Gừng Sống: ôn trung trừ tá khí.

15. Cháo Hành cộng Đậu Xị: phát hãn giải cơ, giải biểu.

16. Cháo Hồi Hương: điều hòa vị khí, thông lợi sán khí.

17. Cháo Hồ Tiêu: chữa đau bụng.

18. Cháo Mè: Nhuận trường chữa tê (người Hoa gọi Chí Mà Phù).

19. Cháo Hột Tía Tô: đưa khí xuống, thông lợi sẻn dừng (đái sẻn).

20. Cháo Sữa Bò: bổ các chứng hư.

21. Cháo Vịt, cháo cá Chép: lợi tiểu, xọp phù thũng.

22. Cháo Cao Ban Long: bổ mọi chứng thận hư, trợ nguyên dương.

23. Cháo Cật dê, Cật Nai: bổ mọi chứng thận hư.

24. cháo Gan Gà, Gan dê: bổ can (gan) hư, sáng mắt.

(Theo Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh - NXB Y Học Hà Nội 1995; quyển 4 , trang 184)