Thông Điệp Từ Ngàn Xưa - Chữ Nòng Nọc -

TƯ LIỆU THAM KHẢO
========================

THÔNG ĐIỆP GỞI TỪ NGÀN XƯA

Huyền Cơ

Hình 1

Hình 2

Thông thường đối với chữ mà ta chưa biết, nếu rỏ ràng thì tra tự điển, đằng này với con chữ lem nhem ấy thì chỉ có đoán, người thì cho là chữ “cầm 擒” chữ “chinh 征” người khác thì cho rằng chữ “cán 幹”chữ “giám 监”, có lẽ những vị cho rằng những chữ mất nét ấy là chữ cán và giám đã căn cứ vào bức tranh đã được sửa rồi, cụ thể là hình 2, ta không biết ai sửa, nhưng rỏ ràng người cho rằng hai chữ không rỏ ở hình 1 là chữ cán và giám nhất định giỏi chữ Hán và có uy tín, nên chi nghệ nhân khắc tranh mới tin tưởng và dám khắc vào tranh. Điều này minh chứng rằng có nhu cầu làm rỏ các chữ trong bức tranh, nên có việc làm mới như vậy. Đây là một nổ lực đáng trân trọng, tuy nhiên vấn đề đặc ra là căn cứ vào cơ sở nào mà cho rằng đó là chữ “ cầm , chinh”, hay “cán, giám”. Việc suy đoán thì tùy, nhưng việc cho khắc vào tranh thì cần phải cân nhắc kỷ lưởng. Bởi vì nếu sai sẽ gây tai hại cho người nghiên cứu sau này.





Người khắc không quan tâm tới chữ nữa

Như đã đặt vấn đề trên, đó là : Căn cứ vào cơ sở nào mà người ta cho rằng các chữ bị mất nét trong bức tranh là các chữ “cầm”, chữ “chinh”, người bảo chữ “cán” chữ “giám”. Đọc bình giải của những người viết có các chữ nói trên, ta biết rằng người viết căn cứ vào nội dung bố cục của bức tranh mà đoán định các chữ ấy là như thế, từ đó đưa ra những nhận định chủ quan như: có trưởng lớp, có người thay thầy bắt học trò có tội đánh đòn, hay trong bức 2 thì có trưởng lớp, phó lớp, giám thị. Liệu ngày xưa trong lớp học của các thầy đồ có các chức danh ấy không, hay ta lấy nay nói xưa chứ chẳng có cơ sở nào khác. Tôi cũng muốn tìm hiểu xem đó là những chữ gì?.

Thực ra, nguyên thủy bức tranh “ Lão Oa giảng độc”, theo các nghệ nhân, còn có bài thơ Nôm kèm theo, về sau đã bị đục bỏ. Bài thơ ấy như sau :

Tìm thầy hỏi bạn NHÁI chi mà

Thấy học xem bằng ẾCH thấy hoa

Mở mắt CHÃO CHÀNG soi vũ trụ

Đem gan CÓC TÍA đối sơn hà .

尋 偨 噲 伴 蚧 之 麻

体 學 䀡 朋 螠 体 花

馬 眜 紹 䗅 擂 宇 柱

酖 肝 谷 紫 對 山 河 (1)

Như vậy ta thấy bức tranh này rỏ ràng đã được sáng tác bởi các bậc thâm Nho, yêu nước, yêu dân tộc. Bởi vì nếu không thâm Nho thì làm sao rành chữ Nôm như vậy? Mà với vốn liếng chữ Hán như thế thì họ thừa sức làm ra một bài thơ chữ Hán, cớ gì phải dùng chữ Nôm? . Điều này ta cần suy nghĩ. Trước tới giờ, người ta thường nghĩ rằng các chữ trong bức tranh này là chữ Hán, nên từ đó cứ đi tìm chữ Hán mà đoán để gán vào những chữ chưa rỏ ràng, lẽ dĩ nhiên kết quả sẽ không như mong đợi. Căn cứ vào tên bức tranh và bài thơ, tôi cho rằng các chữ trong bức tranh là chữ Nôm. Về bài thơ thì đã quá rỏ rồi, còn tên bức tranh có phải chữ Nôm không?.

Tên bức tranh là “Lão Oa giảng độc”. Rỏ ràng câu này viết theo trật tự tiếng Việt. Bởi vì nếu theo văn phạm tiếng Hán ta phải viết là “Oa lão độc giảng” chứ không thể viết “Lão Oa giảng độc” được, chữ “độc” này ngày nay ta đọc là “đọc”, như vậy đây là các chữ Nôm. Vậy ta có tên bức tranh là chữ Nôm, ta có một bài thơ đề trong bức tranh cũng chữ Nôm, thì chắc là ba chữ còn lại cũng là chữ Nôm.

Như đã nói trên, bức tranh “ Lão Oa giảng độc 1” vốn là bức đã sao chép lại nhiều lần nên các chữ đã mất nét biến dạng, nhưng ta còn đọc được chữ “TRƯỜNG長” có âm khác là “TRÀNG” và Nôm là “ CHÀNG ”, tức là con CHÃO CHÀNG 紹䗅 và chữ bên dưới là chữ “ NHÁI 蚧” tự dạng chữ này vẫn còn rỏ trong bức tranh, chữ còn lại là chữ “ ẾCH 螠” ngay trong bức tranh vẫn còn tự dạng của chữ “ ÍCH 益” (chữ Hán). Tất nhiên có người sẽ hỏi rằng tại sao chữ “CHÀNG” và “ ẾCH” không có bộ “trùng 虫 ” . Rỏ ràng đây chỉ là việc do người khắc làm rơi rụng mà thôi. Bởi vì cả ba chữ Nôm này đều là chữ hình thanh cả, vậy mà chữ “ NHÁI – bộ 虫+ giái 介= 蚧”vẫn còn nguyên bộ trùng đó thì cớ gì người xưa không viết bộ trùng vào các chữ CHÀNG và ẾCH.

Đến đây ta thấy các chữ trên bức tranh đã rỏ, điều này cho ta thấy lớp học của thầy Cóc thật sinh động, phản ảnh được cái học ngày xưa, cái đạo làm thầy, làm trò. Lớp học của thầy Cóc dĩ nhiên là lớp học truyền thống như bao lớp học của các thầy đồ khác thời bấy giờ, có nghĩa là nhà của thầy là trường học, nên ta thấy dưới chổ thầy ngồi, con của thầy vô tư vui chơi, trên bàn có điếu hút thuốc, chung uống nước, ngày ấy trò đến học với thầy không những chỉ học chữ mà còn học lễ, xem thầy như cha, nên ngoài chuyện học chữ còn phải hầu thầy trà nước, học sinh của thầy thuộc nhiều thành phần trong xã hội, ếch, nhái, chảo chàng, tất nhiên cha mẹ nào cũng muốn cho con mình đi học để kiếm cái chữ mở mang đầu óc, nhưng đâu phải đứa trẻ nào cũng muốn đi học, vì vậy cha mẹ phải dùng đến roi vọt để buộc trẻ đến lớp. Bức tranh có tính khái quát rất cao, thầy Cóc là nhân vật chính, là trung tâm của lớp học nên thầy là hình ảnh to lớn nhất, nhưng thầy chưa phải là tất cả, mà chính thầy còn phải nương tựa dưới cây tùng để dạy cho học trò. Cây tùng tượng trưng cho đạo quân tử hay đạo làm người. Học trò đến với thầy để học lễ nghi, chữ nghĩa, thông qua chữ nghĩa để học đạo của người quân tử, thầy chỉ là người đại diện để truyền đạt kiến thức cho học trò, và cái kiến thức mà thầy dạy bảo chỉ là cái phương tiện đưa người học tới cái cứu cánh, tức đạo quân tử mà thôi. Như thế ta thấy tất cả các nhân vật trong bức tranh, cả thầy lẫn trò đều nương tựa vào đạo. Bởi vì chung quy mọi sự học cũng để làm cho người học hoàn thiện nhân cách của mình, từ đó hướng tới CHÂN – THIỆN – MĨ, đỉnh cao văn hóa của con người.

Được biết tranh Đông Hồ được nhà nước cho phép tiến hành nghiên cứu, lập hồ sơ khoa học cho Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ để đệ trình Unesco đề nghị công nhận Di sản văn hóa phi vật thể. Nên chăng các chuyên gia đề nghị các nghệ nhân làng tranh phục hồi lại nguyên trạng các bức tranh, sao cho tất cả các yếu tố tạo nên giá trị bức tranh đạt được các tiêu chí có thể chấp nhận được, nhất là phần chữ, nếu không như thế thì hóa ra ta lại dối ta, mà đã là như thế thì quả là thiếu sót.

còn tiếp phần II : THẦY ĐỒ CÓC và CHỮ NÒNG NỌC
http://viennhu.vnweb...st/11641/427161