Những Câu Chuyện Thiền

Ðối thoại giữa đức Phật và gã chăn cừu

"Gã chăn cừu: - Bữa ăn ta đã sẵn, ta đã vắt xong sữa cừu. Cửa chòi ta đã khóa, lửa ta đã nhóm. Hỡi trời, muốn mưa xuống bao nhiêu cũng được!

Ðức Phật: - Ta không cần thức ăn và sữa uống. Gió là căn chòi của ta, lửa ta đã tắt. Hỡi trời, muốn mưa xuống bao nhiêu cũng được!

Gã chăn cừu: - Ta có cừu, có bò cái, ta có những cánh đồng ông cha ta để lại, và một con bò đực ấp ủ những con bò cái. Hỡi trời, muốn mưa xuống bao nhiêu cũng được!

Ðức Phật: - Ta không có bò đực, bò cái. Ta không có cánh đồng. Ta không có gì. Ta không sợ gì. Hỡi trời, muốn mưa xuống bao nhiêu cũng được!

Gã chăn cừu: - Ta có một nàng chăn cừu dễ bảo và trung thành. Từ nhiều năm nay, nàng là vợ của ta, và ta sung sướng chơi đùa buổi tối với nàng. Hỡi trời, muốn mưa xuống bao nhiêu cũng được!

Ðức Phật: - Ta có một tâm hồn dễ bảo và tự do. Từ nhiều năm nay ta rèn luyện nó và tập cho nó chơi đùa với ta. Hỡi trời, muốn mưa xuống bao nhiêu cũng được!"

Thoát khỏi sự dòm xét

Trong kho tàng chuyện Thiền học có vô số chuyện rất đơn sơ nhưng làm người đọc phải giật mình và phì cười vì chân lý hiện ra sinh động đến bất ngờ. Chân lý sinh động ấy cứ như một ánh chớp, để ta thấy rõ những cái ta vẫn thấy lờ mờ.

Chân lý sinh động ấy cứ như một ngọn đồi vụt mọc lên giữa đồng bằng, thích mắt quá chừng. Ví như chuyện “Nhất Đế” sau đây. Mời quí bạn thưởng thức:“Nếu ai đến thăm thiền viện Obaku ở Kyoto đều nhìn thấy một bảng gỗ khắc chữ đại triện “Nhất Ðế” trên cổng. Ðối với người biết thưởng thức lối viết chân phương ai cũng đều tấm tắc khen ngợi là một tuyệt tác. Nó được viết bởi thiền sư Kosen hai trăm năm trước.

Thực ra ngài viết trên giấy, rồi nghệ nhân mới dựa theo khắc trên gỗ thật lớn. Khi Kosen viết thảo thì một thiền sinh đã đứng bên cạnh mài cả hàng mấy hũ mực lớn tướng, và cũng bạo dạn không ngừng phê bình lối viết của sư phụ.

“Cái này thì thế nào?”.

“Còn kém, tệ hơn bản trước”. Đệ tử phê bình Kosen kiên nhẫn viết bản này qua bản khác, cho đến khi đếm được tám mươi tư bản với chữ “Nhất Ðế” chồng chất mà đệ tử vẫn cứ còn chê.

Ðến một lúc thiền sinh trẻ kia bước ra ngoài có việc trong chốc lát, Kosen nghĩ: “Bây giờ là lúc ta thoát ra khỏi cái dòm xét của nó rồi”. Và ngài phóng bút viết liền tay với tâm thơ thới chữ “Nhất Ðế”. Khi quay vào, nguời đệ tử mừng rỡ reo lên: “Tuyệt tác. Tuyệt tác”. (Một trăm lẻ một câu chuyện Thiền – Trần Trúc Lâm dịch).

Khi đọc chuyện này, ta phải bật cười và tự nhiên quí mến Thiền sư Kosen hồi nào không hay. Thật là buồn cười khi ngài gấp rút thoát ra được sự dòm xét phê phán của đệ tử và lật đật làm công việc mình thích một cách tuyệt vời.

Ta lại cũng quí mến đức kiên nhẫn cầu tiến của ngài. Ngài đã viết đến 84 bản chữ “Nhất Đế” mà không buồn phiền hay tức giận vì nó vẫn chưa đạt, vẫn bị học trò chê.

Chữ đó vẫn còn xấu tệ như đệ tử ngài đã phê phán. Mà đúng là xấu tệ như đệ tử phê phán nên ngài mới viết đi viết lại mãi như thế. Và cuối cùng thật ngược đời, ngài đã thành công khi không có sự dòm xét của phê phán của đệ tử chen vào. Xuyên qua câu chuyện “Nhất Đế” này, một chân lý giản đơn nhưng vô cùng quan trọng đã xuất hiện. Đó là sự cần thiết của tự do trong lao động nghệ thuật.ại sao ngài Kosen viết chữ “Nhất Đế” trở thành một tuyệt tác rất nhanh?

Tại vì ngài viết chữ ấy trong tự do với một cái tâm thơ thới. Ngài phóng bút không bị ràng buộc vào sự dòm xét phê phán của đệ tử. Ngài viết cho con mắt và tâm trí của ngài. Ngài không viết cho con mắt và tâm trí của đệ tử. Ngài đã viết chữ “Nhất Đế” trong tự do của riêng ngài, đã thoát khỏi mọi áp lực thẩm mỹ bên ngoài áp đặt vào.Suy nghĩ của thiền sư Kosen: “Bây giờ là lúc ta thoát ra khỏi cái dòm xét của nó rồi”. Đó là lúc ngài phóng bút viết chữ “Nhất Đế”.Chỉ lúc ấy, duy nhất lúc ấy, ngài mới thể hiện được tâm hồn thanh thoát của ngài trong nét chữ. Một thời khắc quí giá của tự do đã nở hoa. Thời khắc thoát ra khỏi mọi sự dòm xét phê phán bên ngoài.

Yêu công khai

Hai mươi nhà sư và một ni cô tên Eshun học thiền với một thiền sư.

Eshun rất đẹp dù là đầu của ni cô đã cạo và áo cà sa rất thường. Vài vị sư thầm yêu nàng. Một vị viết cho nàng một lá thư tỏ tình, xin được gặp riêng nàng.

Eshun không trả lời. Ngày hôm sau thiền sư giảng bài cho cả lớp, và khi thầy giảng xong, Eshun đứng dậy. Nhìn người đã viết thơ tỏ tình cho mình, Eshun nói: “Nếu thực sự anh yêu tôi rất nhiều, hãy đến đây và ôm tôi.”

Vâng lời

Các buổi thuyết giảng của thiền sư Bankei thu hút không chỉ thiền sinh mà đủ mọi hạng người của mọi giáo phái. Thiền sư chẳng bao giờ nhắc đến kinh kệ hay dùng các lý luận khoa bảng, mà chỉ nói trực tiếp từ quả tim đến thẳng quả tim của người nghe.

Một nhà sư của giáo phái Nichiren bực tức vì đám đông đến nghe thiền sư Bankei và vì một số tín đồ của nhà sư đã bỏ sư mà đi nghe Bankei giảng. Vị sư Nichiren tự ái, đi đến chùa, nhất định phải tranh luận với Bankei.

“Ê, thiền sư!” vị sư Nichiren gọi. “Đợi một tí. Ai kính trọng ông sẽ vâng theo lởi ông, nhưng người như tôi không kính trọng ông. Ông có thể làm tôi vâng lời ông không?”

“Đến bên cạnh tôi và tôi sẽ chỉ cho ông,” Bankei nói.

Nhà sư Nichiren hãnh diện bước qua đám đông đến cạnh thiền sư.

Bankei smiled. “Qua bên trái tôi.”

Vị sư làm theo.

“Không,” Bankei nói, “chúng ta nói chuyện dễ hơn nếu anh đứng bên phải. Bước qua đây.”

Nhà sư hãnh diện bước sang bên phải.

“Anh thấy không” Bankei nhận xét, “anh đang vâng lời tôi và tôi nghĩ rằng anh là một người rất hiền dịu. Bây giờ, anh ngồi xuống đây và nghe.”

sưu tầm

Không có Thầy ấn chứng thì hết thẩy học giả thiền đều rơi vào tà ma ngoại đạo. Nói đến Thiền là phải nói đến Tâm. Nói đến Tâm thì phải nói đến Ngộ. Nói đến Ngộ thì phải nói đến Ấn chứng. Người Việt mà không tìm về Thiền Việt thì chẳng thể nếm được Thiền Vị.

Tâm bình thường là đạo, thiền sinh Việt phải biết đến thiền sư Việt thì mới là bình thường. Thiên tông là nét căn bản của Phật giáo, Thiền tông Việt nam là nét căn bản của Phật giáo Việt nam, Thiền sư Việt nam là niềm tự hào của Thiền tông Việt nam.

Thiền vị tức là Chính vị. Có nếm được vị Chính pháp thì mới nhìn ra được đâu là tà pháp, tà tâm.