Maya - Nền Văn Minh Cổ Mất Tích

Maya - Nền văn minh cổ mất tích

Một nền văn minh phát triển cực thịnh thì lại đột ngột biến mất

Nền văn minh Maya lên tới đỉnh cao rồi đột nhiên biến mất, không để lại một lời lý giải. Đã có rất nhiều nhà khoa học trên thế giới cố gắng tìm mọi cách để có thể giải mã những bí ẩn khảo cổ lớn nhất nhân loại này và nhờ đó, rất nhiều điều thú vị đã được khám phá.

Giới thiệu một chút về người Maya nhé Nền văn minh Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, một bộ tộc thổ dân châu Mỹ mà từ 2000 năm trước đây đã từng sinh sống ở bán đảo Yucatan của Trung Mỹ, thuộc đông nam Mexico, Bắc Guatemala và Honduras ngày nay.

Khoanh vùng nền văn minh Maya.

Những hiện vật đầu tiên tính vào nền văn minh Maya tìm thấy ở Cuello (Belize) được xác định nguồn gốc từ 2000 năm TCN. Từ mảnh đất cội nguồn này, dân Maya chia một nhánh lớn lên phía Bắc (vịnh Mexico ngày nay), để lại những dấu vết của khu dân cư cùng với nhiều đền thờ bằng đá khoảng 2.500 năm tuổi. Thành phố lớn nhất là Nabke trên đất Guatemala hiện tại, có thời kỳ phát triển rực rỡ nhất từ năm 800 đến 400 TCN. Cũng vào thời kỳ này, thành phố Chichen Itza được xây dựng, tiếp đó là Yaxchlian, Palenque, Oxkintok... Nền văn minh của họ có gì đặc biệt? Văn minh Maya bao trùm cả bán đảo Yucatan, với những khu đô thị hơn 1 vạn dân, lớn hơn bất kỳ thành phố nào của Trung Âu cùng thời. Những thành tựu vĩ đại nhất là kỹ thuật trồng ngô, hệ thống lịch chính xác dựa trên chiêm tinh học và chữ viết riêng. Tuy còn mang tính tượng hình, chữ viết của người Maya đã tiến xa hơn chữ tượng hình của văn hóa Ai Cập. Xã hội thời đó đã biết gia công đá, gốm, gỗ và dệt vải.

Giải mã bảng chữ cái của người Maya.

Căn cứ vào các di vật khám phá ngày càng phong phú, người ta xác định được rằng vào khoảng thế kỷ thứ I các quốc gia cổ đại của người Maya đã được thành lập. Phần lớn các quốc gia người Maya bị diệt vong do nhiều lý do ở vào khoảng thế kỷ thứ IX đến thế kỷ thứ X. Duy chỉ có quốc gia thành thị trên bán đảo Yucatan, thuộc Mexico tiếp tục tồn tại cho đến khi thực dân Tây Ban Nha đến xâm chiếm vùng này vào thế kỷ XVI. Hậu quả của cuộc xâm lăng đã tàn phá rất nhiều các di sản của người Maya.

Tượng chúa hoặc một vị thần trên nắp một chiếc bát cổ.

Nền kinh tế của người Maya chủ yếu dựa vào nông nghiệp và phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên như khí hậu. Các sản phẩm trồng trọt của người Maya chủ yếu là ngô, đậu, cà chua, bí đỏ, ca cao... Người Maya cũng lấy chăn nuôi làm sản phẩm chính sau trồng trọt. Họ chăn nuôi các loại động vật như, chó, gà, hươu, nai, chim, ong mật... Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của người Maya cũng đạt đến một trình độ rất cao. Ngoài ra, người Maya còn biết làm muối với những khu vực rộng lớn và độc đáo.

Hình một con khỉ nằm trên đỉnh của nắp bát cổ được tìm thấy trong mộ.

Khảo cổ học chứng minh rằng người Maya có những công trình xây dựng đầu tiên có niên đại vào khoảng 1000 TCN. Có một vài bất đồng quan điểm về ranh giới văn hóa và địa lý của Maya cổ với những nền văn minh Trung Mỹ tiền cổ điển lân cận, bởi vì có rất nhiều nền văn hóa có những khu vực trùng lấp và ảnh hưởng lẫn nhau, nhưng về sau có sự phát triển riêng và tạo ra văn hóa đặc sắc riêng của mình.

Những công trình đầu tiên của ngườiMaya là những ngôi mộ đơn lẻ trên các đồi cao, tiền đề cho những kiến trúc kiểu kim tự tháp được xây dựng về sau này. Cuối cùng, văn hóa Olmec lụi tàn sau khi ảnh hưởng đến bán đảo Yucatan, ngày nay thuộc Mexico, và các vùng khác ở Nam Mỹ. Người Maya có tất cả 20 bộ lịch. Nhưng chính xác nhất chỉ có hai bộ: Lịch Tzolkin Ritual với một năm 260 ngày và Lịch Thái Dương rất giống với lịch Gregory một năm có 365 ngày. Năm kết thúc lịch của họ đều là ngày 21/12/2012, điều này đã rất nhiều lần gây xôn xao cho dư luận hiện nay.

Bộ lịch làm bằng đất nung.

Những bằng chứng về văn minhMaya có các thành phố nổi tiếng Tikal, Palenque, Copan và Kalakmul, cũng như Dos Pilas, Uaxactun, Altun Ha, Bonampak và rất nhiều vị trí khác trong vùng.

Khu di tích phía Bắc Acropolis thuộc thành phố Tikal.

Họ chứng minh cho thấy một trình độ cao về nông nghiệp, các trung tâm đô thị sầm uất của nhiều quốc gia đô thị độc lập. Rất nhiều các công trình tôn giáo kiểu kim tự tháp nổi tiếng của họ được xây dựng trong các trung tâm quyền lực của ngườiMaya. Rất nhiều các tác phẩm chạm khắc trên phiến đá còn lại ngày nay (người Maya gọi là tetun, hoặc là cây-đá), khắc chữ tượng hình mô tả về sự cai trị theo phả hệ, các chiến thắng của cuộc chiến, và các thành tựu khác.

Công trình kim tự pháp El Castillo cao 79 feet, thuộc thành phố Chichen Itza.

Ngày nay, chính các sân chơi bóng, lâu đài đá và kim tự tháp bậc thang là những nhân chứng cho đỉnh cao phát triển của xã hội Maya. Nhưng chính những thành tựu đỉnh cao như thế càng khiến cho mọi người tò mò về sự biến mất của họ.

Một quả bóng từ...cao su của người Olmec.

Môn bóng đá đến từ nền văn minh Maya?

Vì sao nền văn minh Maya lại “mất tích” đột ngột như vậy? Cho đến nay, các nhà nghiên cứu tạm thống nhất lý do diệt vong của người Maya là do khí hậu thay đổi đột ngột, nạn hạn hán kéo dài triệt hết nguồn sống. Các nhà khảo cổ học đã chứng minh cuối thế kỷ IX, vùng xung quanh Venezuela hầu như không mưa cho đến đầu thế kỷ thứ 10.

Tuy nhiên, câu hỏi về một nền văn minh chuộng hòa bình, biết sống hòa mình với thiên nhiên, cho đến thế kỷ thứ 8 đã đạt đến dân số 15 triệu lại có thể ra đi mà không để lại một lời "trăng trối" vẫn luôn bức xúc? Đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước, giới khoa học mới dám quả quyết là đã dần "giải mã" được những thông điệp Maya. Song cũng phải đợi đến cuối năm 1994, khi khoảng 80% các con chữ được hiểu nghĩa tường tận thì các nhà nghiên cứu mới ngỡ ngàng trước đống hoang tàn của một tượng đài sụp đổ.

Truyền thuyết của một xã hội Maya yêu hòa bình và thiên nhiên tan tành trong chớp mắt. Họ không biến mất trong một cuộc động đất khủng khiếp, không chết đói vì tàn phá rừng già nhiệt đới hay vì dịch bệnh, cũng chẳng bị một nền văn minh khác tiêu diệt. Sự thật đơn giản hơn nhiều: Chính người Maya tự đưa nhau đến chỗ diệt vong.

Những dòng chữ trên các bảng gốm và cả trên các cuộn giấy còn giữ lại được đã chứng minh người Maya là một dân tộc vô cùng hiếu chiến. Cuộc sống của họ được đánh dấu bằng những nghi lễ tàn bạo và liên miên chìm trong chiến tranh đẫm máu. Hai bộ tộc mạnh nhất thời bấy giờ nằm dưới sự chỉ huy của Tikal và Calakmul. Họ cùng thống trị và sử dụng hơn 50 bộ lạc nhỏ hơn lao vào chiến tranh tàn sát lẫn nhau.

Nhận định này được đưa ra bởi Nikolai Grube, chuyên gia hàng đầu về văn hóa Maya và là người có công chính trong việc giải mã chữ viết cổ. Ngoài ra theo ông, nền văn minh Maya tan rã không đột ngột như mọi người xưa nay vẫn dự đoán, mà đây là một quá trình đau đớn và chậm chạp. Bởi không chỉ tại chiến tranh, người Maya còn chết vì đói.

Một đồng nghiệp của Grube là Tom Sever, đã phát hiện sự tình cờ tưởng như phi lý song lại có ý nghĩa sâu xa. Năm 1999, nước Mỹ với mục đích do thám đã phóng lên không trung vệ tinh Lkonos. Lkonos là vệ tinh có khả năng chụp ảnh rõ đến 1 m, thậm chỉ nhận ra người trên mặt đất, trong khi các vệ tinh khác phải đầu hàng trước những vật thể nhỏ hơn 5 m.

Dựa vào các bức ảnh của Ikonos, Tom Sever nhận ra một hệ thống kênh đào từ thời Maya. Đó là những nỗ lực của họ để cải thiện môi trường sinh thái. Khi khí hậu thay đổi và nhiệt độ tăng lên hơn 6 độ, rừng già bị khai thác dữ dội, nước mưa bị mất đi,.. thì hệ thống kênh đào nhằm phân phối và dự trữ nước mưa trở nên hợp lý hơn.

Nhìn lại người Maya, giữa các cuộc chiến tranh họ đã không đủ ăn. Những bộ xương được khai quật cho thấy rõ dấu hiệu suy dinh dưỡng. Cuối thế kỷ IX, nước cạn khô trong các kênh rạch, nước ngầm rút sâu đến 150 m mà kỹ thuật ngày ấy không thể khai thác. Cái chết từ từ của người Maya đã được giải thích. Hiện nay ở Trung Mỹ còn khoảng 4,2 triệu hậu duệ người Maya. Hồi tưởng đậm nét nhất của lớp con cháu hôm nay là năm 1511, khi những kẻ thực dân Tây Ban Nha xuất hiện. Người Maya kháng cự dũng cảm, quốc gia cuối cùng của họ - Tayasal - mãi đến năm 1697 mới bị chinh phục. Cuộc vùng dậy muộn màng hồi năm 1901 cũng bị quân đội Mexico đập tan. Và cuối cùng là bảng chữ cái Latin của người Tây Ban Nha cũng đã góp phần tiêu diệt nốt mầm mống cuối cùng của cái gọi là nền văn minh cổ xưa.

Người Tayasa.

Bí ẩn cuộc sống của người Maya

Xã hội và cuộc sống của người Maya ra sao? Câu hỏi ấy đã phần nào được giải đáp.

Người dân Maya hầu hết đều là nông dân. Món ăn chính trong thực đơn hàng ngày của họ là ngô. Họ cũng trồng những loại khác như đậu, bí, quả bơ, khoai lang, ớt, ca cao, vani, đu đủ và cà chua. Người Maya cũng hái lượm trái để ăn như chúng ta ngày nay. Chính người Maya là dân tộc đầu tiên phát hiện ra ca cao.

Kỹ thuật làm đồng của người Maya được gọi là milpa. Họ sẽ san bằng đất trồng bằng cách cắt hay đốt hết các cây vào mùa Xuân, trước khi cơn mưa mùa Hạ kéo tới.



Cũng giống như các kỹ thuật canh tác hiện đại, người Maya cổ đại đào hố trên mặt đất và trồng hạt giống trong lỗ, họ cũng áp dụng cả kỹ thuật luân canh. Tuy nhiên, việc đốt cây này khiến cho đất trồng chỉ có thể màu mỡ được trong vài năm.

Một kỹ thuật trồng cấy khác được người Maya áp dụng là kỹ thuật trồng ruộng bậc thang. Họ xây những bức tường đá để nâng dần diện tích trồng cấy trên đồi.

Ngoài những loài cây trồng chủ yếu để lấy thực phẩm, một số loài cây khác được trồng để lấy màu nhuộm quần áo và cả… kẹo cao su từ cây Sapodilla. Người Maya cổ đại cũng trồng cây để lấy thuốc chữa bệnh cho mọi người. Những cây cổ thụ lớn sẽ được chặt xuống và mang về từ trong rừng để xây nhà và đền đài.

Ngoài trồng cấy, người Maya cũng nuôi chó, gà tây và vịt. Họ sử dụng khá nhiều lông gà tây và lông vịt để làm quần áo. Ong cũng được nuôi rất nhiều để lấy mật. Những người Maya sống bằng việc săn bắn hươu, thỏ… và câu cá, rùa. Côn trùng cũng là món ăn khoái khẩu của họ.

Nước là một tài nguyên vô cùng quý hiếm với người Maya bởi nơi họ sống hầu như không có sông hồ mà chỉ có đá vôi. Để có nước sinh hoạt, họ phải dựa vào những giếng nước hay những hố chưng cất. Cũng vì lý do này, Thần Mưa Chaac là một trong những thần linh tối cao của họ.

Các thành viên trong gia đình Maya sống cùng nhau. Đàn ông săn bắn và làm đồng còn đàn bà nấu nướng và dệt. Những đứa trẻ giúp mẹ việc gia đình và những trẻ đến từ gia đình quý tộc còn được đến trường đi học.

Người Maya cổ đại đã có một hệ thống phân chia tầng lớp trong xã hội. Những người ở địa vị cao nhất, nắm nhiều quyền lực nhất là vua. Quyền lực này được truyền theo kiểu cha truyền con nối cho người con trai cả của hoàng tộc.



Tầng lớp thứ 2 được trọng vọng trong xã hội là các thày tư tế, những người giúp đỡ nhà vua trong việc trị quốc và cả trong những nghi lễ tôn giáo. Ở tầng lớp thấp hơn nữa là những người dân thường và họ thường là nông dân. Tầng lớp thấp nhất của xã hội Maya là các nô lệ. Những nô lệ này là những tù binh bị bắt trong chiến tranh hoặc những kẻ cắp và phá luật.

Nhảy múa và lễ hội là một phần vô cùng quan trọng trong đời sống tâm linh của người Maya. Những bộ trang phục, mặt nạ và điệu nhảy đều được chú trọng đến từng chi tiết. Ở một vài nước Nam Mỹ ngày nay, những điệu nhảy và lễ hội cũng chịu ảnh hưởng lớn của phong tục Maya năm xưa.

Người dân Mexico mô phỏng một lễ hội Maya cổ đại



Dân tộc Maya cổ đại tin vào máu và họ cho rằng máu vật sống rất linh thiêng trong mọi hoạt động của cuộc sống. Khi một căn nhà mới được xây lên, người ta sẽ giết một con gà và nhỏ máu xuống những lỗ hổng trong nhà. Máu cũng được nhỏ lên những chiếc mặt nạ sử dụng trong lễ hội.

Lịch của nền văn minh Maya

Lịch của nền văn minh Maya, một năm gồm có 13 tháng.

http-~~-//www.youtube.com/watch?v=BeE-3BBqG58

The Sacred Mayan Horoscope

The sacred 13 moon calendar has been in use for over 5000 years on this planet and followed by such legendary cultures as the Incan, Druids, Essene, Mayan, Polynesian and Egyptian.

This form of the 13 moon calendar is based on the Dreamspell calendar and uses as its totems the animals from the Mayan Zodiac. The essence of each of these spirits most closely resonates with the theme and feel of each of the 13 moons we all pass through each year on this planet as we journey around our Sun.

The uppermost point of the great circle corresponds to July 26th on the Gregorian calendar. This point is chosen as the starting point of each year of the Dreamspell calendar and the 13 moon calendar.At this time each year the brightest fixed star in our heavens, Sirius, rises in conjunction with our Sun. Long held by the ancients to be the dispenser of spiritual guidance and nurturance it is a fitting symbol for the new year energies.

The 2 outer uppermost circles represent the great shield of the Galactic Federation in their Yin and Yang aspects.The 2 lower outer images are of the Tzolkin or sacred round, the galactic Matrix, the chart of the 260 distinct frequencies weaving through creation.

On the outer edge of the great circle are 364 flames in repeating rainbow colours, 28 for each of the 13 moon months.

The 13 Moons each have a Totem animal as well as a tone and distinct meditations, questions and objectives pertaining to its time frame.

Moon 1-Magnetic Moon- Bat- Unify, Attract, Purpose

Moon 2-Lunar Moon-Scorpion- Polarise, Stabilise, Challenge

Moon 3-Electric Moon-Deer - Activate, Bond, Service

Moon 4-Self Existing Moon- Owl -Define, Measure, Form

Moon 5-Overtone Moon-Peacock- Empower, Command, Radiance

Moon 6-Rythmic Moon-Lizard- Organise, Balance, Equality

Moon 7-Resonant Moon - MonkeyChannel, Inspire, Attunement

Moon 8-Galactic Moon- Hawk-Harmonise, Model, Integrity

Moon 9-Solar Moon-Jaguar- Pulse, Realise, Intention

Moon 10-Planetary Moon-Dog- Perfect, Produce, Manifestation

Moon 11-Spectral Moon-Serpent- Dissolve, Release, Liberation

Moon 12-Crystal Moon-Rabbit- Dedicate, Universalize, Cooperation

Moon 13-Cosmic Moon-Turtle- Endure, Transend, Presence

The thirteen large spokes within this contain within them the 260 unique resonances for the Dreamspell calendar beginning with Red Magnetic Dragon and ending with Yellow Cosmic Sun.

Within this in the blue realm of the heavens we encounter the 28 phases of the moon.

Further within the large rainbow circle encircles 13 smaller rainbow Moons.

Within this are the symbols for the first 13 Mayan numbers symbolising each of the 13 moons

Within this are the 20 Solar Seals of the Dreamspell Calendar.

After passing through this initiation one enters at the heart of the painting, the sacred realm of Hunab Ku ,The Great Mystery Being bringing into existence all creation based on the 13 pulses of Creation.

Phát hiện bộ lịch Maya cổ nhất

12/5/2012 14:12

Các nhà khảo cổ học vừa tìm thấy một bộ lịch Maya cổ nhất từ trước đến nay tại di tích Xultun ở Guatemala. Chúng được khắc trên các bức tường của một ngôi nhà Maya có niên đại từ đầu thế kỷ thứ 9, sớm hơn các bộ lịch Maya hàng thế kỷ.
Đây được xem là di sản cổ nhất từ trước đến nay, đồng thời đặt dấu chấm hết cho những tin đồn rằng người Maya dự báo ngày 21-12-2012 sẽ là ngày tận thế của thế giới.



Các bức vẽ rõ đến đáng ngạc nhiên trên tường ngôi nhà. Nguồn: BBC



Tiến sĩ Saturno bên trong ngôi nhà đang được nghiên cứu. Ảnh: Reuters

Bộ lịch Maya nói trên được vẽ trên nhiều bức tường của một ngôi nhà cổ tại thành phố Xultun nằm trong khu rừng Peten, miền Bắc Guatemala, gồm Lịch nghi lễ 260 ngày, Lịch Mặt trời 365 ngày, Lịch sao Kim 584 ngày và Lịch sao Hỏa 780 ngày.

Ngôi nhà trên được Tiến sĩ William Saturno và các đồng nghiệp ở Đại học Boston (bang Massachusetts - Mỹ) khai quật vào năm 2010. Chủ nhân của nó có thể là một nhân vật cấp cao nhưng không thuộc hoàng tộc.

Theo các nhà khảo cổ, bộ lịch này có niên đại cao hơn so với bộ mã Maya viết trên vỏ cây được phát hiện trước đấy và rất cỏ thế ngôi nhà chứa đựng di sản này là tài sản của một "công chứng viên" thời đó.

Hiện nay nhóm các nhà khoa học Mỹ và Guatemala mới chỉ khai quật được 1% khu khảo cổ Peten. Họ hy vọng sẽ tìm ra nhiều bí mật quan trọng hơn của nền văn hóa từng phát triển rực rỡ này tại vùng lãnh thổ bao gồm 4 bang miền Nam Mexico, Guatemala, Bêlixê, Ônđurát và En Xanvađo hiện nay.

Văn hóa Maya đã để lại cho nhân loại nhiều di sản giá trị về khoa học, thiên văn, văn hóa, đặc biệt là nền văn học trước khi thực dân Tây Ban Nha sang chiếm đóng khu vực này, với 44 ngôn ngữ còn tồn tại đến ngày nay cùng các tác phẩm tiêu biểu như Rabinal Achí, Popol Vuh, và bộ sách Chilam Balam.

P.Linh

  On 11/26/2012 at 04:18, 'Thiên Đồng' said:

Phát hiện bộ lịch Maya cổ nhất

12/5/2012 14:12

Các nhà khảo cổ học vừa tìm thấy một bộ lịch Maya cổ nhất từ trước đến nay tại di tích Xultun ở Guatemala. Chúng được khắc trên các bức tường của một ngôi nhà Maya có niên đại từ đầu thế kỷ thứ 9, sớm hơn các bộ lịch Maya hàng thế kỷ.

Đây được xem là di sản cổ nhất từ trước đến nay, đồng thời đặt dấu chấm hết cho những tin đồn rằng người Maya dự báo ngày 21-12-2012 sẽ là ngày tận thế của thế giới.

Các bức vẽ rõ đến đáng ngạc nhiên trên tường ngôi nhà. Nguồn: BBC

Tiến sĩ Saturno bên trong ngôi nhà đang được nghiên cứu. Ảnh: Reuters

Bộ lịch Maya nói trên được vẽ trên nhiều bức tường của một ngôi nhà cổ tại thành phố Xultun nằm trong khu rừng Peten, miền Bắc Guatemala, gồm Lịch nghi lễ 260 ngày, Lịch Mặt trời 365 ngày, Lịch sao Kim 584 ngày và Lịch sao Hỏa 780 ngày.

Ngôi nhà trên được Tiến sĩ William Saturno và các đồng nghiệp ở Đại học Boston (bang Massachusetts - Mỹ) khai quật vào năm 2010. Chủ nhân của nó có thể là một nhân vật cấp cao nhưng không thuộc hoàng tộc.

Theo các nhà khảo cổ, bộ lịch này có niên đại cao hơn so với bộ mã Maya viết trên vỏ cây được phát hiện trước đấy và rất cỏ thế ngôi nhà chứa đựng di sản này là tài sản của một "công chứng viên" thời đó.

Hiện nay nhóm các nhà khoa học Mỹ và Guatemala mới chỉ khai quật được 1% khu khảo cổ Peten. Họ hy vọng sẽ tìm ra nhiều bí mật quan trọng hơn của nền văn hóa từng phát triển rực rỡ này tại vùng lãnh thổ bao gồm 4 bang miền Nam Mexico, Guatemala, Bêlixê, Ônđurát và En Xanvađo hiện nay.

Văn hóa Maya đã để lại cho nhân loại nhiều di sản giá trị về khoa học, thiên văn, văn hóa, đặc biệt là nền văn học trước khi thực dân Tây Ban Nha sang chiếm đóng khu vực này, với 44 ngôn ngữ còn tồn tại đến ngày nay cùng các tác phẩm tiêu biểu như Rabinal Achí, Popol Vuh, và bộ sách Chilam Balam.

P.Linh

Lại một lần nữa Sư phụ đã dự đoán đúng. Không có ngày tận thế và con vẫn còn nhớ sư phụ nói nếu ngày đó Sư phụ ở Hà Nội sẽ triệu tập anh chị em CLB PTLB nhậu một bữa đúng vào ngày 21/12/2012. hì hì sắp được nhậu với Sư phụ rùi

Vài hình ảnh về văn minh Maya

Hình và chữ Maya trên đá.


Chữ trên vách đá


Maya Snake queen Lady Ikoom as represented on Stela 43. Credit: Francico Castaneda; courtesy of Proyecto Arqueológico el Perú-Waka´y Pacunam.

Read more at: http://phys.org/news/2013-07-discovery-stone-monument-el-per-waka.html#jCp