Ngơ Ngẩn Lý Học Tàu. Thần Sầu Minh Triết Việt

Ngơ ngẩn Lý học Tàu - Thần sầu Minh triết Việt

Hàng ngàn năm trôi qua, nền văn minh Đông phương đã lưu truyền những bản văn chữ Hán nói về thuyết Âm Dương Ngũ hành, một cách mơ hồ và bí ẩn. Cho đến ngày nay, khi xu thế hội nhập toàn cầu đã hội nhập hầu hết những nền văn minh nhân loại thì có thể nói rằng cả thế giới này đã mặc định thuyết Âm Dương Ngũ hành - cốt lõi của nền Lý học Đông phương - thuộc về nền văn hóa Hán. Mặc dù cho đến ngày nay, học thuyết này vẫn chỉ để lại những dấu ấn mơ hồ và sừng sững thách đố trí tuệ của nhân loại.

Và có lẽ mọi người cũng quá quen thuộc với một biểu tượng của học thuyết này với đồ hình dưới đây:

Những người tìm hiểu ứng dụng và nghiên cứu Lý học Đông phương cũng nghiễm nhiên thừa nhận tính hợp lý của đồ hình này, như một biểu tương cô đọng nhất cho tính minh triết cho thuyết Âm Dương ngũ hành với những lý luận của các nhà Hán Nho. Cũng đã trải hàng ngàn năm qua – kể từ đời Hán – các nhà lý học phương Đông thuộc văn hóa Hán đã có rất nhiều cố gắng lý giải ý nghĩa của câu “Thái cực sinh Lưỡng nghi, Lưỡng nghi sinh Tứ tượng, Tứ tượng sinh Bát quái”. Có người cho rằng: Thái cực là Thái nhất, là thái Hư. Có người cho rằng: Thái cực có nguồn gốc từ Vô cực, Thái cực động sinh Dương, Dương tịnh sinh Âm, Âm Dương sinh ra Ngũ hành (Chu Hy – Dịch học khởi mông). Có người cho rằng: Tứ tượng tức là Thái Âm, Thái Dương, thiếu Âm, thiếu Dương… Nhưng tất cả các cách giải thích của họ đều mơ hồ và mâu thuẫn. Khiến cho đến nay nền văn hóa cổ Đông phương vẫn là một sự huyền bí, khó hiểu ngay từ nguyên lý khởi nguyên của nó (*).

Bây giờ, chúng ta xem xét câu trong Hệ từ được các nhà Lý học Trung Hoa phát biểu như sau: “Thái cực sinh Lưỡng nghi, Lưỡng nghi sinh Tứ tượng, Tứ tượng sinh Bát quái” Câu này người viết chia làm hai vế là: “Thái cực sinh Lưỡng nghi, Lưỡng nghi sinh Tứ tượng" và "Bát quái". Ở vế đầu chúng ta thấy rằng: Thái cực là một khái niệm miêu tả trạng thái khởi nguyên của vũ trụ; sinh "Lưỡng nghi" cũng là khái niệm miêu tả sự phát triển giai đoạn tiếp theo của vũ trụ sau Thái cực. Tương tự như vậy, khái niệm Tứ tượng cũng là sự miêu tả trạng thái tiếp theo của vũ trụ sau "Lưỡng Nghi". Nhưng đến về thứ hai thì khái niệm "Bát quái " lại là khái niệm miêu tả những ký hiệu quy ước trong Dịch học. Như vậy đây là một câu không thống nhất về tính đồng đẳng trong nội dung của chuỗi khái niệm miêu tả sự khởi nguyên của vũ trụ trong Lý học Trung Hoa. Nói nôm na và hình ảnh thì nó tương tự với một nội dung như sau: "Ông bà sinh ra cha mẹ; Cha mẹ sinh ra con cái; con cái đẻ ra con vịt".

Vậy mà bao kẻ vỗ tay ầm ầm khen hay. Mặt đờ đẫn, cứ làm như hiểu được sự huyền vi của vũ trụ

Hay thật!

Thâm sâu, thần sầu minh triết Việt.

Cái câu "Thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi sinh tứ tượng" của Lý học Việt có câu kết không giống Tàu. Nhưng nền văn minh Việt ghi nó ở đâu để Lão Sư Thiến gàn này dám phát biểu như vậy?

Nó ghi trong "Truyện cười dân gian Việt" do Nxb Nguyễn Du in năm 1956 (Hoặc 1958). Câu chuyện kể lại thế này:

Có một thày đồ dạy chữ trong làng. Một hôm thày được gia đình học trò cho một đĩa bánh rán tẩm mật. Ăn hết bánh, thấy mật còn nhiều trên đĩa thầy thấy thèm. Nhưng trước mặt học trò không lẽ cứ liếm mật thì còn gì là thể thống người thày nữa. Thày bèn nghĩ ra một mẹo. Thày nói:

- Này các con. Sau này các con lớn lên thành lương đống của triều đình, sẽ phải qua thi cử ngặt nghèo. Những sĩ tử đi thi qua nhiều bài khó và những câu hỏi mẹo khắt khe để thử trí thông minh. Nay thầy tập cho các con và thử trí thông minh của các con để các con sau này quen với nhưng câu hỏi khó.

Đám học trò chú ý nhìn thày. Thày lè lưỡi liếm vòng quanh đĩa mật và giơ lên hỏi:

- Cái gì đây?

Đám học trò ngơ ngác.

- Hic! Thế mà cũng không biết! Đây chính là ngôi Thái Cực.

Nói xong thầy lại lè lưỡi liếm ngang chiếc đĩa và giơ lên:

- Cái gì đây?

Đám học trò ngơ ngác.

- Thái cực sinh lưỡng nghi. Thày dõng dạc bảo. Xong thày lại lè lưỡi liếm dọc chiếc đĩa.

- Cái gì đây? Biết học trò mình có thể có thằng biết, nên thày nói ngay:

- Lưỡng nghi sinh tứ tượng. Thày gằn giọng nói tiếp:

- Còn đây là "Tứ tượng biến hóa vô cùng". Nói xong thày lè lưỡi liếm sạch cái đĩa.

*

Như vậy, so sánh với cậu trên trong Hệ từ của Chu Dịch thì chúng khắc hẳn về tính miêu tả nội dung:

- Việt:

Thái cực sinh lưỡng nghi. Lưỡng nghi sinh Tứ tượng.Tứ tượng biến hóa vô cùng.

- Tàu:

Thái cực sinh lưỡng nghi. Lưỡng nghi sinh tứ tượng. Tứ tượng sinh Bát quái.

Thưa quí vị! Đấy là cách hiểu của tôi về nội dung câu chuyện cười dân gian Việt, miêu tả hoàn toàn khác với sách hàn lâm về Dịch của các trí giả mũ cao áo rộng, cân đai nghiêm chỉnh của bao thế hệ Nho học Tàu, qua các triều đại Hán Đường Tống Nguyên..... Tất nhiên trong đó không thiếu những học giả sừng sỏ làm nên những thứ triết lý kiểu "Mồm bò, chẳng phải mồm bò. Nhưng lại là mồm bò". Hàng ngàn năm đô hộ Bắc phương, nền văn hiến Việt tộc phải chìm đắm và ngụy trang để tồn tại. Đến khi nước Việt hưng quốc, những giá trị văn hiến Việt bị Hán hóa trong hàng ngàn năm đó trở ngược lại trong văn hiến Việt và nghiễm nhiên bị ngộ nhận có nguồn gốc Tàu. Nhưng những giá trị minh triết Việt vẫn lưu truyền rải rác trong dân gian cho các thế hệ mai sau tìm về nguồn cội và phục hồi lại chính gốc của một lý thuyết cổ xưa đầy huyền bí. Mà những giá trị của nó thì những tri thức của nền khoa học hiện đại chưa đủ để thẩm thấu. Bởi vì nó chính là Lý thuyết thống nhất vũ trụ - "Một lý thuyết cổ xưa sẽ quay trở lại với nhân loại".

=============================

* Chú thích: Xin xem “Thời Hùng Vương qua truyền thuyết và huyền thoại

  On 11/20/2011 at 16:02, 'vuivui' said:

Chào anh Thiên Sứ.

Tôi chưa hiểu rõ câu này của anh ?

Ví dụ, Quẻ Càn biểu thị bởi ba vạch liền, còn gọi là ba vạch dương chồng lên nhau - người ta mô tả quẻ Càn như vậy. Vật thi cái quẻ có ba vạch dương chồng lên nhau ấy ! Nó là khái niệm, hay Ký hiệu quy ước ? Có bao giờ, trong ngôn ngữ, chúng ta có thể nói, khái niệm miêu tả ký hiệu không ? Nếu đó là khái niệm, thì nó phải có nội dung. Vậy nội dung của khái niệm đó đã được nói như thế nào ?! Còn nếu chỉ là ký hiệu, thì nó phải có đối tượng, hay vật mà nó chỉ tới !!! Vậy đối tượng hay vật mà nó chỉ tới được thể hiện thế nào ? Đồng thời, khi nói là khái niệm, hay ký hiệu. Vậy thì nó đã mâu thuẫn gì với cái gọi là lưỡng nghi và tứ tượng ? !!!

Anh có thể làm rõ vấn đề này được không ?!

Còn tôi, khi nói bát quái, thì đó là bát quái, thấy không có gì mâu thuẫn, hay không thống nhất gì về cái gọi là tính đồng đẳng mà anh vừa mới nêu ra cả.

Thân ái.

Anh Vuivui thân mến.

Tôi định trả lời anh. Nhưng bực mình quá vì một chuyện vừa mới xảy ra với tôi - sau khi xem được một bài báo trên TT VH. Nên khất anh lúc khác.

http://thethaovanhoa.vn/475N20110702065907284T0/tien-tri-gia.htm

  On 11/20/2011 at 17:21, 'Thiên Sứ' said:

Anh Vuivui thân mến.

Tôi định trả lời anh. Nhưng bực mình quá vì một chuyện vừa mới xảy ra với tôi - sau khi xem được một bài báo trên TT VH. Nên khất anh lúc khác.

http://thethaovanhoa...ien-tri-gia.htm

Bài này lâu rồi mà sư phụ, sư phụ đừng quan tâm nữa.

  On 3/1/2013 at 09:06, 'Thiên Bồng' said:

Hôm qua, TB có qua Văn Phòng Đà Lạt Milk để lấy Hợp Đồng, tình cờ nhìn lên bộ lịch treo tường của Hàn Quốc (Ông chủ người Hàn) thấy là lạ nên chụp về cho mọi người thưởng lãm:

Cái lạ thứ nhất là dù là lịch Tây nhưng các ngày Chủ Nhật Hai Ba Tư Năm Sáu Bảy đều thay bằng Nhật Nguyệt (Âm Dương) Hỏa Thủy Mộc Kim Thổ (Ngũ Hành) nó khác cách đặt ngày của VN lẫn TQ (ngoại trừ Chủ Nhật).

Cái lạ thứ hai là thứ tự Ngũ Hành không theo chiều tương sinh hay tương khắc gì cả. Không biết là có "thâm ý" gì không và Ai đặt ra thứ tự như thế ?

Ai có kiến thức về vấn đề này xin luận giải giúp? Cám ơn nhiều lắm!

Riêng Thiên Bồng nhìn trừng trừng vào nó hoài và "cảm giác" như tuyên ngôn của dân tộc Triều Tiên: "Ta là Dân Bách Việt (chủ nhân thuyết Âm Dương Ngũ Hành = Nhật Nguyệt) từ phương Nam (Hỏa) lên hướng Đông Bắc (Thủy Mộc) định miền đất mới (Kim Thổ)"

Vài dòng lạm bàn,

Thiên Bồng.

À vâng Sư Phụ, cách gọi tên và hình tượng ngày trong tiếng Nhật cũng tương tự như vậy ạ.
Tuầnshûしゅう週Ngày trong tuầnyôbiようび曜日Thứ haigetsuyôbiげつようび月曜日月 = nguyệt, trăngThứ bakayôbiかようび火曜日火 = hỏa, lửaThứ tusuiyôbiすいようび水曜日水 = thủy, nướcThứ nămmokuyôbiもくようび木曜日木 = thảo, câyThứ sáukin'yôbiきんようび金曜日金 = lkim, vàngThứ bảydoyôbiどようび土曜日土 = thổ = đấtChú nhậtnichiyôbiにちようび日曜日日 = nhật = mặt trời

  On 11/20/2011 at 16:02, 'vuivui' said:

Chào anh Thiên Sứ.

Tôi chưa hiểu rõ câu này của anh ?

Ví dụ, Quẻ Càn biểu thị bởi ba vạch liền, còn gọi là ba vạch dương chồng lên nhau - người ta mô tả quẻ Càn như vậy. Vật thi cái quẻ có ba vạch dương chồng lên nhau ấy ! Nó là khái niệm, hay Ký hiệu quy ước ? Có bao giờ, trong ngôn ngữ, chúng ta có thể nói, khái niệm miêu tả ký hiệu không ? Nếu đó là khái niệm, thì nó phải có nội dung. Vậy nội dung của khái niệm đó đã được nói như thế nào ?! Còn nếu chỉ là ký hiệu, thì nó phải có đối tượng, hay vật mà nó chỉ tới !!! Vậy đối tượng hay vật mà nó chỉ tới được thể hiện thế nào ? Đồng thời, khi nói là khái niệm, hay ký hiệu. Vậy thì nó đã mâu thuẫn gì với cái gọi là lưỡng nghi và tứ tượng ? !!!

Anh có thể làm rõ vấn đề này được không ?!

Còn tôi, khi nói bát quái, thì đó là bát quái, thấy không có gì mâu thuẫn, hay không thống nhất gì về cái gọi là tính đồng đẳng mà anh vừa mới nêu ra cả.

Thân ái.

Cuộc đời cũng nhiều thăng trầm quá. Nên hôm nay, vì viết cuốn sách liên quan, vào đây tìm tư liệu, chợt thấy bác hỏi,mà chưa trả lời thật khiếm khuyết.

Tôi trình bày rõ hơn thế này:

Thái Cực là danh từ mô tả một thực tại của vũ trụ ở trạng thái khởi nguyên. Lưỡng nghi cũng là một danh từ mô tả thực tại vũ trụ sau Thái Cực. Tứ tượng cũng vậy. Nhưng Bát quái lại là một danh từ mô tả những ký hiểu tổng hợp có tính phân loại những thực tại nhân thức được. Đó là lý do không có tính đồng đẳng trong khái niệm.

  On 4/13/2013 at 14:17, 'A.T.N' said:

Kính thưa Sư phụ.

Con được nghe cụ già đã 86 tuổi nói chuyện là: Cụ được nghe kể rằng tổ tiên của người Nhật ngày nay chính là 1 vị minh quan trong 1 vương triều nào đó (nằm trên đất Trung Hoa ngày nay) đã bị bọn gian quan,nịnh thần quan tâu với nhà vua đó rằng : 'Hãy cho vị minh quan đó đi ra hòn đảo xa ở ngoài biển khơi để tìm thuốc quý mang về chữa bệnh cho nhà vua".Vị minh quan này biết rằng mình đã bị gài bẫy mà nếu không tìm ra thuốc quý thì sẽ bị chu di tam tộc nên đã xin phép nhà vua cấp cho nhiều thuyền,mang theo nhiều người để đi tìm thuốc quý.Sau đó thì vị minh quan này đã mang theo tất cả họ tộc và các người hầu cùng với quân lính hướng ra quần đảo Nhật Bản bây giờ và ở lại đó luôn chứ không quay về nữa.Vì thế nên dân tộc Nhật Bản đã hình thành,tồn tại và phát triển cho đến nay ạ.

Kính cáo ạ !

Hàng ngàn năm đã trôi qua. Lịch sử thành văn của người Nhật chỉ có từ thế kỷ thứ III sau CN. Chính người Nhật cũng không biết cội nguồn của họ từ đâu mà ra, ngoài truyền thuyết về họ chính là con cháu của Thái Dương thần nữ. Cách đây ngót chục năm,một giáo sư sử học Nhật - cũng bày đặt nhân danh thứ khoa học tiếp thu nửa mùa - chứng minh người Nhật không phải là con cháu Thái Dương thần nữ , bị chính phủ Nhật cho về đuổi gà.

Cái thứ khoa học nửa mùa đó không phân biệt được sự giao phối giữa hai con khỉ và cặp đôi nam nữ trong đêm tân hôn. Đối với tư duy loại này thì cả cặp khí và con người đều chỉ là tính dục tự nhiên trong duy trì nòi giống.

Tôi muốn lưu ý anh chị em rằng: Nếu chỉ xét hiện tượng cục bộ có một câu rất hay - của caibang thì phải: Con bốn chân là chó hay mèo?

Bởi vậy, khi quán xét hiện tượng và tìm bản chất hiện tượng phải quán xét tổng thể các mối quan hệ liên quan và một giả thuyết khoa học thật sự là phải giải thích được tất cả các một quan hệ liên quan đó theo tiêu chí khoa học.

Câu chuyện của cụ già 86 tuổi ấy, cũng như mô tả con thú bốn chân và kết luận là con mèo. Vậy thôi.

  On 4/14/2013 at 02:59, 'thanhphuc' said:

Đọc topic này lại liên tưởng đến bộ phim "Giác quan thứ 7" của cái nhà anh Ấn Độ. Đúng là cái cô gái Ấn này chơi bài có vẻ rất "anh chị" - bài ngửa luôn...híc híc.