Posted 8 Tháng 7, 2011 Đồng dao và trò chơi trẻ em những hình thức giáo dục trẻ dần bị lãng quên TRẦN XUÂN TOÀN Các nhà giáo dục băn khoăn, loay hoay đi tìm một phương pháp giáo dục trẻ em thật sự có hiệu quả trong thời đại mà thông tin bùng nổ và kỹ thuật điện tử xâm nhập đến từng mái trường, từng gia đình, đến từng trẻ em. Làm sao có thể yên tâm với con em mình khi chúng hàng ngày vòi vĩnh tiền bạc của cha mẹ để xúm xít bên những trò chơi điện tử, những karaoke, hay vào những trang web không hợp với lứa tuổi? Cũng như trước đây, ta đã từng chứng kiến sự tràn ngập của khối vuông rubic lăn tròn trên tay chẳng những ở trẻ em mà cả người lớn nữa. Ở đây, ta không nói chuyện được - mất trong những trò chơi đó. Nhưng có lẽ hầu như chúng ta đã lãng quên một phương pháp giáo dục đầy hiệu quả mà chúng ta có sẵn: đó là kho tàng đồng dao và trò chơi trẻ em. Riêng về lĩnh vực giáo dục, kho tàng này cung cấp nội dung và phương pháp giáo dục “không thầy, không sách” tương đối rõ ràng và đầy đủ hơn cả. Đồng dao bao gồm nhiều loại: Các bài hát, câu hát trẻ em, lời hát trong các trò chơi, bài hát ru em... Trò chơi cũng lắm, như trò chơi vận động (dung dăng dung dẻ, chơi khăng, đánh đáo), trò chơi học tập (đánh chuyền, đánh ô), trò chơi mô phỏng (đi chợ, làm nhà), trò chơi sáng tạo (xếp thuyền, đánh trận, chơi diều). Cả kho tàng phong phú ấy là phương tiện giáo dục trí, đức, thể, mỹ cho các em. Qua đó phát triển tâm lý, thể lực, trí tuệ trước mắt và nhân cách của các em trong tương lai. Thật vậy, ông bà ta nhận thức rằng để giáo dục trẻ em phải thông qua con đường tình cảm là hiệu quả nhất. Đầu tiên là tình mẹ con tràn trề thấm thía qua những bài hát ru “cục ta cục tác, con diều hâu hung ác, gà con ở đâu, về mau mẹ ủ, mẹ con đông đủ, chẳng sợ diều hâu”. Rồi đến tình cảm với những vật gần gũi: con gà, con chó, cái chổi, con dao... Trong lời hát, truyền cho các em sự cảm thông nồng ấm. Dần dần, rộng ra một chút, cho các em tiếp xúc với thiên nhiên rộng lớn bên ngoài. Rồi không ai không buồn cười, thú vị khi em bé đút hạt xôi vào miệng dế mèn hay kết những cánh hoa thành áo cho cào cào: “Cào cào giã gạo tao xem, tao may áo đỏ, áo đen cho mày”. Từ tình yêu với con sâu, cái kiến, khi các em lớn lên vài tuổi, tiếp xúc, tham gia công việc đồng áng với người lớn, các em yêu cả những con chim, con cò, con trâu, con nghé... quanh mình. Các bài đồng dao Gọi mẹ, Gọi nghé của trẻ mục đồng; đồng dao về chim, về lá, về hoa quả... đều toát lên một tình cảm yêu thiên nhiên, yêu lao động đậm đà bát ngát. Đồng dao cung cấp cho các em kiến thức, không là kiến thức hệ thống như tư duy người lớn mà là trình bày liệt kê, dừng lại ở những nét bề ngoài dễ nhớ, dễ phân biệt, kích động trí tò mò ở trẻ em. Đó là công dụng đồ vật: “Con trâu cày xiên, cái liềm gặt lúa”, phân biệt giống vật “Chàng chàng lót ổ bụi tre, chèo bẻo lót ổ mái đình”. Hay dạy cho các em chơi chữ, tập quan sát: “No lòng phỉ dạ là con cá cơm, không ướp mà thơm là con cá ngát, liệng bay thấm thoát là con cá chim”. Phải chăng đây là cách dạy từ ngữ vui nhộn phù hợp với các em, làm các em nhớ đến tên loài vật xung quanh mình? Chẳng những cung cấp kiến thức tự nhiên, đồng dao còn là một kho kiến thức xã hội, về hội hè, đình đám, trong họ ngoài làng, về đồ ăn, thức uống: “Những nồi cơm nếp, những tệp bánh chưng, mứt bí, mứt gừng, mứt chanh, mứt khế”. Các em được chuẩn bị từ tuổi hoa niên những kiến thức về nghề nghiệp trong xã hội sau này: “Ông thầy có sách, thợ ngạnh có dao, thợ rèn có búa” hay: “Ai cày ruộng nuôi trâu, ai trồng dâu nuôi tằm, ai hay nằm nhịn đói”. Đồng dao cũng dạy các em phê phán thói hư tật xấu, sự lười nhác: “Cho đi học chữ- nhiều chữ ai vay, cho đi học nghề- rằng nghề ở tớ, cho đi làm thợ- nói: nghề ấy buồn”... Thậm chí, các em bé gái được đồng dao trang bị cho kiến thức nữ công gia chánh đặc biệt: “Bắt được cua bấy đem về nấu canh, băm tỏi băm hành, xương sông lá lốt”, hay “canh ốc thì ngọt, canh bứa thì chua”. Đồng dao được các em hát trong lúc tổ chức trò chơi. Nhiều khi lời đồng dao được hát, tổ chức trò chơi dường như không có đề tài nào tập trung, gặp đâu nói đó, chỉ cốt cho vần vè, còn ý nghĩ chung thì rời rạc, câu nọ xọ câu kia, chuyện này sang chuyện khác. Trẻ em vẫn thích thú vì nó phù hợp với trí lực của các em, không thể đòi hỏi các em tư duy như người lớn được. Đồng dao và trò chơi trẻ em được tiếp thu bằng ấn tượng về ngoại vật chứ không phải bằng lý luận. Có thể thấy việc học văn hóa cơ bản qua đồng dao và trò chơi không dạy chữ, thế mà các em vẫn đếm, vẫn tính nhẩm, cộng trừ từ “chuyền một” đến “chuyền chuyền mười”, từ “năm lên sáu” hay “bốn lên bảy” trong trò chơi chuyền chuyền... Trò chơi “đánh ô ăn quan” dạy trẻ em tính nhẩm về chia, trừ, quan sát chiều ngược, chiều xuôi để động não một cách tự lực chỉ có bạn mà không có thầy. Thật là một cách giáo dục có ý nghĩa. Trò chơi còn giáo dục thể lực ở trẻ. “Đánh chuyền” với động tác “nâng lấy một, chộp lấy đôi, sang tay qua, ra tay chống” chẳng phải có tác dụng luyện gân, các cơ ở cổ tay, cánh tay, khuỷu tay cho bé gái sao? Trò “đánh khăng” ít nhiều là môn thể thao là sự vận động toàn diện kết thúc với chạy, nhảy, đuổi bắt, cõng nhau. Còn bao trò chơi khác với cách thức luyện tập khác nữa. Quan sát kỹ ta thường thấy các trò chơi thường lặp đi lặp lại. Người lớn xem hay chơi có thể chán, nhưng với trẻ em đó là một việc thú vị. Cùng cách chơi “Đuổi bắt” nhưng được các em biến hóa xê dịch trong nhiều trò chơi... Qua trò chơi, các em được dịp rèn luyện mắt, chân tay, luyện thính giác, khướu giác... Và sau cùng đồng dao và trò chơi như những chất keo nối kết những tình bạn trong sáng, ngây thơ giữa lũ trẻ với nhau mà ta khó tìm thấy trong những trò chơi hiện đại ngày nay. Kho tàng đồng dao và trò chơi trẻ em Việt Nam quả thật là những hình thức giáo dục thiếu nhi, nhi đồng có hiệu quả. Tiếc rằng, với cuộc sống hiện tại, nó dần mai một đi trong thực tế. Chúng ta hiếm khi bắt gặp hình ảnh các em tụm năm tụm bảy rồng rắn lên mây, bịt mắt bắt dê... vào những đêm trăng sáng. Có đứa trẻ nào biết đến những bài đồng dao phù hợp với mình? Nhà trường có giảng dạy đồng dao nhưng đó chỉ trên lý thuyết, mà cũng thật ít ỏi làm sao! Trần Xuân Toàn Share this post Link to post Share on other sites
Posted 12 Tháng 7, 2011 Đồng Dao Việt Nam Đồng dao là thơ ca dân gian truyền miệng của trẻ em Việt Nam . Đồng dao bao gồm nhiều loại: các bài hát , câu hát trẻ em , lời hát trong các trò chơi , bài hát ru em... Thường gặp nhất là các bài đồng dao gắn liền với các trò chơi trẻ em . Nói chung , đồng dao trong các trò chơi trẻ em ở các vùng miền đều khá giống nhau ở nội dung , chỉ khác một vài tiếng địa phương . Ngày nay , cùng với các trò chơi dân gian , đồng dao không còn phổ biến như xưa . Con gà cục tác lá chanh Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi Con chó khóc đứng , khóc ngồi Bà ơi đi chợ mua tôi đồng riềng . …………………….. Con mèo trèo lên cây cau Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà Chú chuột đi chợ đàng xa Mua mắm , mua muối giỗ cha con mèo . …………………... Thằng Cuội ngồi gốc cây đa Thả trâu ăn lúa…gọi cha ời ời Cha còn cắt cỏ trên đồi Mẹ thì cưỡi ngựa đi mời quan viên Ông Sấm , ông Sét Ông hét đùng đùng Ông nổ lung tung Vỡ vung , vỡ nồi Vỡ cả bát đĩa nhà tôi Tôi lôi ông ra đánh Đánh một roi Đánh hai roi Ông trốn về trời Ơi ông Sấm , ông Sét ơi Buổi sáng ngủ dậy Ăn bụng cơm no Chạy ra ngoài gò Bắt một con công Đem về biếu ông Ông cho trái thị Đem về biếu chị Chị cho bánh khô Đem về biếu cô Cô cho bánh ú Đem về biếu chú Chú cho buồng cau Nay chừ chú thím giận nhau Đem trả buồng cau cho chú Trả bánh ú cho cô Trả bánh khô cho chị Trả trái thị cho ông Bắt con công , đem về nhà . …………………………… Ông trẳng , ông trăng Xuống chơi ông chánh Ông chánh cho mõ Xuống chơi nồi chõ Nồi chõ cho vung Xuống chơi cây sung Cây sung cho nhựa Xuống chơi con ngựa Con ngựa cho gan Xuống chơi bà quan Bà quan cho bạc Xuống chơi thợ giác Thợ giác cho bầu Xuống chơi cần câu Cần câu cho lưỡi Xuống chơi cây bưởi Cây bưởi cho hoa Xuống chơi vườn cà Vườn cà cho trái Xuống chơi con gái Con gái cho chồng Xuống chơi đàn ông Đàn ông cho vợ Xuống chơi kẻ chợ Kẻ chợ cho voi Xuống chơi cây sòi Cây sòi cho lá Xuống chơi con cá Con cá cho vây Xuống chơi ông thầy Ông thầy cho sách Xuống chơi thợ ngạch Thợ ngạch cho dao Xuống chơi thợ rào Thợ rào cho búa Trả búa thợ rào Trả dao thợ ngạch Trả sách ông thầy Trả vây con cá Trả lá cây sòi Trả voi kẻ chợ Trả vợ đàn ông Trả chồng cô gái Trả trái cây cà Trả hoa cây bưởi Trả lưỡi cần câu Trả bầu thợ giác Trả bạc bà quan Trả gan con ngựa Trả nhựa cây sung Trả vung nồi chõ Trả mõ ông chánh . ……………………….. Ông Lỉnh ông Linh Ông ra đầu đình ông gặp ông Lang Ông Lảng ông Lang Ông ra đầu làng ông gặp ông Linh . ……………………….. Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Đến ngõ nhà trời Lạy cậu lạy mợ Cho cháu về quê Cho dê đi học Cho cóc ở nhà Cho gà bới bếp Xì xà xì xụp Ngồi thụp xuống đây . ………………………… Chi chi chành chành Cái đanh thổi lủa Con ngựa chết trương Ba vương ngũ đế Chấp chế đi tìm Ù à ù ập …………………………. Nằm ngoài ăn khoai chấm mật Nằm giữa ăn nửa mâm xôi , ăn đôi con gà Ăn ba con lợn , ăn bốn con trâu , ăn năm con bò Nằm trong ăn nong bánh dầy Làm thầy kẻ trộm Ăn cốm chợ mơ , nó vơ mất đầu . ……………………………….. Cái cò là cái cò khoăm Chưa ra đến chợ đã chăm ăn quà Hàng bánh , hàng bún bầy la Con mắt tỏm tẻm lướt qua mọi hàng Bánh đúc cho lẫn bánh đàng Củ từ khoai nướng , lẫn hàng cháo kê Ăn rồi lại trở ra về Thấy hàng thịt chó lại lê chân vào . ………………………………….. Nu na nu nống Đánh trống phất cờ Mở hội thi đua Thi chân đẹp đẽ Chân ai sạch sẽ Gót đỏ hồng hào Không bẩn tí nào Được vào đánh trống . Nu na nu nống Cái trống nằm trong Con ong nằm ngoài Củ khoai chấm mật Phật ngồi Phật khóc Con cóc nhảy ra Con gà ú ụ Bà mụ thổi xôi Ông tôi nấu chè Chè be chè bét Cống rè cống rụt Bụt thụt xuống lỗ Bụt chẳng ăn xôi . ………………………… Tập tầm vông Tay không tay có Tập tầm vó Tay có tay không . Tập tầm vông Con công hay múa Nó múa làm sao Nó rụt cổ vào Nó xòe cánh ra Nó đậu cành đa Nó kêu ríu rít Nó đậu cành mít Nó kêu vịt chè Nó đậu cành tre Kêu bè rau muống Nó đậu dưới ruộng Nó kêu tầm vông Tập tầm vông … …………………………….. Bà còng đi chợ trời mưa Cái tôm cái tép đi đưa bà còng Đưa bà qua quãng đường đông Đưa bà về tận ngõ trong nhà bà Tiền bà trong túi rơi ra Tép tôm nhặt được trả bà mua rau . …………………………….. Kéo cưa lừa xẻ Ông thợ nào khỏe Thì ăn cơm vua Ông thợ nào thua Thì về bú mẹ . ………………………….. Lộn cầu vồng Nước trong nước chảy Có cô mười bảy Có chị mười hai Hai chị em ta lộn cầu vồng . ………………………….. Con ong làm mật yêu hoa Con cá bơi yêu nước , con chim ca yêu trời Con người muốn sống con ơi Phải yêu đồng chí , yêu người anh em Một ngôi sao chẳng sáng nên Một thân lúa chín chẳng nên mùa vàng . ……………………………… Cái cò trắng bạc như vôi U ơi u lấy vợ hai cho thầy Có lấy thì lấy vợ gầy Đừng lấy vợ béo , mà nó đánh cả thầy lẫn u . Cái cò trắng bạc như vôi Có ai lấy lẽ bố tôi thì vào Bố tôi hay tửu hay tăm Hay nước chè đặc , hay nằm ngủ trưa . ……………………………….. Cái cò cái vạc cái nông Sao mày giẫm lúa nhà ông hỡi cò Không không tôi đứng trên bờ Mẹ con nhà vạc còn ngồi ở kia . …………………………….. Con vỏi con voi Cái vòi đi trước Hai chân trước đi trước Hai chân sau đi sau Còn cái đuôi đi sau rốt Tôi xin kể nốt câu chuyện con voi . ………………………………. Ăn một quả na Bằng ba quả quýt Tôi ngồi nói thiệt Quả quýt thì chua Bắt vua phải trẻ Quả vả thì chát Tôi tát mặt quan Quan chạy la làng Quăng đi quả quýt Quăng đi quả vả Trả về quả na . …………………………….. Ăn một bát cơm Nhớ người cày ruộng Ăn đĩa rau muống Nhớ người đào ao Ăn một quả đào Nhớ người vun gốc Ăn một con ốc Nhớ người đi mò Sang đó Nhớ người chèo chống Nằm võng Nhớ người mắc dây Đứng mát gốc cây Nhớ người trồng trọt . …………………………… Ai làm gì đó ? Khù khà khù khò Ai làm gì đó ? A ! Là chú chó Đang ngủ khò khò . Cút ca cút kít Ai làm gì đó ? A ! Là chuột chít Dùng răng cắn gỗ . Hí hí ha ha Ai làm gì đó ? A ! Ra là bé Đang cười rất to . ……………………….. Ấm và chảo Ấm quen reo o! o! “Nước sôi rồi đó ạ !“ Chảo quen kêu xèo! xèo! “Mỡ mỡ ơi , nóng quá !” Ấm reo vui đã đành Chảo dù kêu , vẫn thích Cả hai buồn bao nhiêu Xa lửa nằm im thít ! …………………………. Bắt kim thang : cà , lang , bí rợ… Cột qua kèo là kèo qua cột Chú bán dầu qua cầu mà té Chú bán ếch ở lại làm chi Con le le đánh trống thổi kèn Con bìm bịp thổi tò tí te tò te . ………………………………… Bao giờ cho đến tháng ba Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng Hùm nằm cho lợn liếm lông Quả hồng mòng nuốt bà lão tám mươi Nắm xôi nuốt trẻ lên mười Chân giò , chai rượu nuốt người lao đao Lúa mạ nhảy lên ăn bò Cỏ non , cỏ lác , rình mò bắt trâu Gà con đuổi bắt diều hâu Chim ri đánh đuổi vở đầu bồ nông ……………………………….. Ba bà đi bán lợn con Bán đi chẳng được lon xon chạy về Ba bà đi bán lợn về Bán đi chẳng được chạy về lon xon . ………………………………. Ba bà đi chợ mua bốn quả dưa Chia đi chia lại đã trưa mất rồi May sao lại gặp một người Ba bà ba quả , phần tôi quả này . ………………………………. Ban đêm oi bức mặt trời Ban ngày mát mẻ trăng cười trên cao Ban đêm nắng đỏ hồng hào Ban ngày nhấp nháy ông sao đầy trời . ………………………………. Bàn tay trắng Bàn tay đen Đĩa đậu đen Đĩa đậu đỏ Bỏ vô nồi Nuớc sôi ……………………………. Bao giờ cho chuối có cành Cho sung có nụ , cho hành có hoa Bao giờ cho khỉ đeo hoa Cho voi đánh sáp , cho gà nhuộm răng . ……………………………….. Bắt thang lên đến cùng mây Hỏi sao chú Cuội phải ấp cây cả đời Cuội nghe thấy nói , Cuội cười Bởi hay nói dối phải ngồi ấp cây . ………………………………. Băm bầu băm bí Băm chị thằng ngô Băm cô thuốc lào Bán thuốc cho tao Ba đồng một điếu . ……………………………… Bắt lươn , lươn bò xuống cỏ Bắt cò , cò bỏ có bay Ôi thôi hỏng cả đôi tay Lươn bò xuống cỏ , cò bay lên trời . …………………………….. Bê là bê vàng Bê đứng rền ràng Bê đi với mẹ Bê đừng chạy xuống bể Bê đừng chạy lên ngàn Mà cọp mang Mà sấu nuốt Đi tìm nơi cỏ tốt Bê gặm cho ngon Bê là bê con Bê là bê vàng… ……………………………….. Bồ các là bác chim ri Chim ri là dì sáo sậu Sáo sậu là cậu sáo đen Sáo đen là em tu hú Tu hú là chú bồ các Bồ các là bác chim ri… ……………………………….. Con cua mà có hai càng Đầu , tai không có bò ngang cả đời Con cá mà có cái đuôi Hai vây ve vẩy nó bơi rất tài Con rùa mà có cái mai Cái cổ thụt ngắn , thụt dài vào ra Con voi mà có hai ngà Cái vòi nó cuốn đổ nhà , đổ cây Con chim mà có cánh bay Bay cùng Nam , Bắc , Đông , Tây tỏ tường . …………………………………… Cái bống là cái bống bang Khéo sảy khéo sàng cho mẹ nấu cơm Mẹ bống đi chợ đường trơn Bống ra gánh đỡ chạy cơn mưa ròng . ……………………………………. Chim chích chòe Chích chòe ! chích chòe ! Mày hót tao nghe Mày ru tao ngủ Tao ngủ cho say Mẹ tao đi chợ Tây Mẹ tao đi chợ Đông Mua về cho tao ba quả hồng Tao cho chích chòe một quả Chích chòe ! chích chòe này ! Chích chòe ! chích chòe ! ………………………………………. Chơi thuyền Qua cầu lăn sỏi Chuối đỏ chó đuổi Như ma hùm tha Mây thấc mấc thay Bắt con cá chặt đầu đuôi Bưng mâm trầu , hầu mâm rượu…! Ai có tiền liền vô ghế Ai không tiền liệu mà xéo ! Keo kẹo reo , neo kẹo râu Chân dơ , quơ chân mà để chỗ nào ? Chuyền chuyền một ! một đôi ! Chuyền chuyền hai ! hai đôi ! Chuyền chuyền ba ! ba đôi ! Chuyền chuyền bốn ! bốn đôi ! Đặt xuống đất ! cất tay chuyền ! Chuyền nhỏ , ngỏ vun ! vun hoa cà ! vun hoa cải ! Hái lá ngải ! hái lá đa ! đá la…! Ba lá đề , ba cầm tề…! Một lên tư , tư củ từ ! tư củ tỏi ! Chuyền xé giẻ , chuyền nước đôi , chuyền giọng hai…! Tay chẻ củi , tay xé giẻ ! Tay ăn tằm , tay quay tơ…về vái tổ ! Tay nào để , để tay nào ? Chuyền chuyền quét ! Cất tay chuyền , chuyền tay chuyền ! Sang tay chuyền ! Sang tay chuyền ! ……………………………………. Con cua , con còng Con cua , con còng chung vòng mà hát hò Con còng nho nhỏ , nhỏ hơn con cua Còng chạy như đua , cua bò theo không kịp ! …………………………………… Con gà trống Nhà em có con gà trống Mèo con và cún con Gà trống gáy ò ó o ! Mèo con luôn rình bắt chuột Cún con chăm ngoan nhất nhà . ……………………………………. Chim vành khuyên Có con chim vành khuyên nhỏ Dáng trông thật ngoan ngoãn quá ! Gọi dạ , bảo vâng , lễ phép ngoan nhất nhà Chim gặp bác Chào Mào , chào bác ! Chim gặp cô Sơn Ca , chào cô ! Chim gặp anh Chích Chòe , chào anh ! Chim gặp chị Sáo Nâu , chào chị ! Có con chim Vành Khuyên nhỏ Sắc lông mượt như tơ óng Gọn gàng đẹp xinh Cũng giống như chúng mình ? Ừ nhỉ ! …………………………………. Con kiến Con kiến mà leo cành đa Leo phải cành cụt Leo ra , leo vào ! Con kiến mà leo cành đào Leo phải cành cụt Leo vào , mà leo ra ! Kiến leo cành đa Leo ra mà leo vào Kiến leo cành đào Leo vào mà leo ra . ……………………………………. Con chim bay , chim bay ! Con cò bay , cò bay ! Vịt có bay không nào ? Không bay ! không bay ! Vịt thích lội dưới ao Cạp ! cạp ! cạp ! Vịt thích lội dưới ao . ……………………………………. Con ong nó lượn vườn cà Hỏi thăm em Lý có nhà hay không ? Em Lý mải miết theo ông Tới ao rau muống , nên không có nhà . …………………………………… Chim manh manh Con chim manh manh Nó đậu cây chanh Tôi lấy miểng sành Tôi chọi nó chết giãy Tôi làm thịt bảy manh Tôi dưng cho ông một manh Tôi dưng cho bà một dĩa Bà hỏi tôi con chim gì Tôi nói : Con chim manh manh . ……………………………. Chị em Chị lấy chồng , em ở giá Chị ăn cá , em mút xương Chị nằm giường , em nằm đất Chị hút mật , em liếm ve Chị ăn chè , em liếm bát Chị coi hát , em vỗ tay Chị ăn mày , em xách bị Chị xe chỉ , em xỏ tiền Chị đi thuyền , em đi bộ Chị kéo gỗ , em lợp nhà Chị trồng cà , em trồng bí Chị tuổi Tý , em tuổi Thân Chị tuổi Dần , em tuổi Mẹo Chị ăn kẹo , em mút kem Chị xắt bí , em nấu canh Chị giã hành , em kho mắm Chị đi tắm , em vò đầu Chị đi câu , em xách vịt … …………………………….. Con chim mày ở trên cây Tao đứng dưới gốc , mày bay đường nào ? Con cá mày ở dưới ao Tao tát nước vào , mày sống được chăng ? …………………………….. Con chim Sáo Sậu Con chim sáo sậu Ăn cơm nhà cậu Uống nước nhà cô Đánh vỡ bát ngô Bà cô phải đền . …………………………….. Con cóc Con cóc nó ngồi trong góc Nó đưa cái lưng ra ngoài Ấy là con cóc ! Con cóc nó ngồi nó khóc Nó đưa cái lưng ra ngoài Ấy là cóc con ! ……………………………… Cắc cắc tùng tùng Tùng tùng cắc cắc Kẻ gian làng bắt Kẻ ngay làng tha Già trẻ đi ra Tùng tùng cắc cắc Ai lười làng bắt Ai siêng làng tha Già trẻ đi ra Tùng tùng cắc cắc . …………………………… Cây cam , cây quýt Cây mít , cây hồng Ta trồng ta ăn Ta cùng lo liệu Ai trồng thiếu Thì trồng thêm . …………………………….. Cái bống là cái bống bang Con đi tìm sàng cho mẹ đổ khoai Con ăn một , mẹ ăn hai Con đi bốc muối thì khoai chẳng còn Con ngồi con khóc nỉ non Mẹ đi lấy vọt , con bon đầu hè Có đánh thì đánh vọt tre Chớ đánh vọt nứa mà què chân con . …………………………….. Cái bống đi chợ cầu Nôm Sao mày chẳng rủ cái Tôm đi cùng Cái bống đi chợ cầu Cần Thấy hai ông bụt ngồi vần nồi cơm Ông thì xới xới đơm đơm Ông thì giữ mãi nồi cơm chẳng vần . ………………………………….. Chuồn chuồn có cánh thì bay Có thằng bé bé bắt mày chuồn ơi Chuồn chuồn có cánh thì bay Có thằng khập khểnh thò tay bắt chuồn Chuồn chuồn có cánh thì bay Có thằng bụng ỏng bắt mày đi chôn . ………………………………….. Con công nó đổ cây vông Nó đi tìm bạn Nó xuống ruộng cạn Ruộng cạn chân đau Nó xuống ruộng sâu Ruộng sâu lầy lội Nó bay lên núi Lên núi nắng hồng Nó xà xuống sông Xuống sông lắm nước Công ngồi công ước Được gặp bạn hiền Tha hồ công bay Tha hồ công múa . …………………………………….. Con chim hay hát Nó hát cành đa Nó sa cành trúc Nó rúc cành tre Nó hát le te Nó hát la ta Nó bay vô nhà Nó ra ruộng lúa Nó múa nó chơi Chim ơi chim ơi . …………………………………… Chiều nay em đi câu cá Về cho mà nấu canh chua Ô kìa con cua Có hai cái càng Có tàm cái que Nó nâng cái bụng Nó đi xàng xê Em bắt nó về . ………………………………. Con lợn éc Biết ăn không biết hát . Con vịt nâu Cạp cạp không nên câu . Con chim nhỏ Chăm bắt sâu trong vườn . Vui cùng hoa cùng lá Cất tiếng hát véo von Vui cùng hoa cùng lá Cất tiếng ca vang lừng ! ……………………………….. Đi cầu ăn quán Đi bán lợn con Đi mua cái xoong Đem về đun nấu Mua quả dưa hấu Về biếu ông bà Mua một đàn gà Về cho ăn thóc Mua lược chải tóc Mua cặp gài đầu Đi mau về mau Kẻo trời sắp tối . ………………………………. Đánh trận giả Con nít ! cái tên nó là con nít ! Cái mình nhỏ xít Đội mão lá mít Cuỡi ngựa tàu cau Đứa trước đứa sau Rủ nhau một lũ Học rồi thì chơi Xuống nước tập bơi Lên bờ đấm đá Miệng thổi kèn lá Tò tít ! tít tít ! tò te ! Hay phất cờ tre Rủ nhau mà chơi trò Giả đò đánh trận Bắn ! bắn ! bắn ! bắn ! Bằng ! bằng ! bằng ! bằng ! Đứa nào bắn trước thì làm Cha Đứa nào bắn sau thì làm Con Con nít ! có thêm cái đầu ba vá ! Cái quần thủng đít Mũi chảy lít thít Vừa chạy vừa la Cuốn lá chuối khô Giả vua , vua cỏ Cạo đầu tròn vo Áo gấm bằng mo Reo hò khắp xóm Giặc tới thì đánh Tò tít ! tít tít ! tó te ! Cây chuối làm bè Rủ nhau mà chơi trò Giả đò đánh trận Bắn ! bắn ! bắn ! bắn ! Bằng ! bằng ! bằng ! bằng ! Đứa nào đánh thắng thì làm Vua Đứa nào đánh thua thì làm Tôi . ………………………………. Đố ai Đố ai quét sạch lá rừng Để ai khuyên gió , gió đừng rung cây Đố ai biết lúa mấy cây Biết sông mấy khúc , biết mây mấy từng . ……………………………….. Đố vui Bà Ba đi chợ đàng trong Mua một cây mía vừa cong vừa dài Bà Ba đi chợ đàng ngoài Mua một cây mía vừa dài vừa cong Chợ trong cây mía hai đồng Chợ ngoài hai đồng cây mía Hỏi rằng bà Ba mua mía Hết bao nhiêu tiền ? …………………………….. Đánh bạc Nghe vẻ nghè ve Nghe vè đánh bạc Đầu hôm xao xác Bạc tốt như tiên Đêm khuya không tiền Bạc như chim cú Cái đầu xù xụ Com mắt trõm lơ Chân đi cà ngơ Như con chó đói Dạo xóm dạo làng Quần rách lang thang Lấy tay mà túm . …………………………….. Dích dắc dích dắc Khung cửi mắc vo Xâu go từng sợi Chân mẹ đạp vội Chân mẹ đạp vàng Mặt vải mịn màn Gánh ì gánh nặng Đến mai trời nắng Đem ra chợ phơi Đến mốt đẹp trời Đem ra may áo Dích dắc dích dắc . …………………………………. Gánh gánh gồng gồng Gánh gánh gồng gồng Gánh sông gánh núi Gánh củi gánh cành Ta chạy cho nhanh Về xây nhà bếp Nấu nồi cơm nếp Chia ra năm phần Một phần cho mẹ Một phần cho cha Một phần cho bà Một phần cho chị Một phần cho anh Ta chạy cho nhanh Về xây nhà bếp Nấu nồi cơm nếp … ……………………………. Nựng nựng nà nà Con đi với bà Chóng ngoan chóng lớn Chóng lớn đi cày Lấy đầy bát cơm Lấy rơm đun bếp Lớn đi xúc tép Cho bà bát canh Lớn đi trồng chanh Cho bà bát dấm Lớn con đi tắm Đỡ phải phiền bà Nựng nựng nà na . ………………………………. Nam mô bồ tát Chẻ lạt đứt tay Đi cày trâu húc Đi xúc phải cọc Đi học thầy đánh Đi gánh đau vai Nằm dài chết đói . ……………………………….. Nước lớn thả vô Là con chàng bè Mượn thợ đóng ghe Là con khoang cổ Trên đầu có lỗ Là con chim công Lòng trắng như bông Là con bạch hạc . ……………………………….. Mau mau tỉnh dậy Tiếng con chim ri Gọi dì , gọi cậu Tiếng con sáo sậu Gọi cậu , gọi cô Tiếng con cồ cồ Gọi cô , gọi chú Tiếng con tu hú Gọi chú , gọi dì Mau mau tỉnh dậy Mà đi ra đồng . ………………………………. Mèo đuổi chuột Mời bạn lại đây Tay nắm chặt tay Đứng thành vòng rộng Chuột luồn lỗ nhỏ Chạy thẳng chạy mau Mèo đuổi theo sau Chuột cố chạy mau Trốn đâu cho thoát Thế rồi chú chuột Lại sắm vai mèo Co cẳng chạy theo Chú mèo hóa chuột . ……………………………… Mười ngón tay Mười ngón tay Ngón đi cày Ngón tát nước Ngón cầm lược Ngón chải đầu Ngón đi trâu Ngón đi cấy Ngón cầm bay Ngón đánh cờ Ngón chèo đò Ngón dò biển Tôi ngồi đếm Mười ngón tay ! …………………………. Vịt con đi học Lạch bạch ! lạch bạch ! Vịt con đến trường Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Vịt ta học chữ O tròn như trứng gà A học trước quên sau Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Vịt quên chữ rồi Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Học nhanh liền nhớ O tròn như trứng vịt A thì thêm cái râu Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Vịt con đến trường Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Vịt ta học chữ I tờ ! móc ngờ ! Vì ta thấy trong mơ Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Vịt quên chữ rồi Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Học nhanh mà nhớ I tờ chấm trên đầu À lại thêm nét ngang Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Vịt quên chữ rồi Cạp ! cạp ! cạp ! cạp ! Học nhanh liền nhớ O tròn như trứng vịt A thì ta nhớ liền . …………………………………. Cô nhện Vòng vòng cô Nhện vòng vòng Vòng vòng cô Nhện vòng quanh Kéo tơ mà dệt lưới Chăm làm và khéo đẹp Chăm làm và khéo tay Vo ve ! chú Muỗi vo ve ! Mắc vào lưới Nhện , Muỗi nằm rên la Nhện ơi ! Nhện thả tôi ra Nhện ơi ! Nhện bắt tôi chi ? Mi là gian ác ! Mi hại bao người thì chớ hòng ra đây ! hừm ! Cái đồ Muỗi ranh ! ……………………………………. Lúa ngô là cô đậu nành Đậu nành là anh dưa chuột Dưa chuột là ruột dưa gang Dưa gang là nàng dưa hấu Dưa hấu là cậu lúa ngô Lúa ngô là cô đậu nành . ……………………………………. Lạy trời mưa xuống Lạy Trời mưa xuống Lấy nước tôi uống Lấy ruộng tôi cày Lấy đầy bát cơm Lấy rơm đun bếp Lấy nếp nấu xôi Lấy vôi ăn trầu Lấy bậu về ôm Lấy nơm đơm cá Lấy rá vo gạo Lấy dao thái thịt Lấy liếp làm nhà Lấy hoa về cúng Lấy thúng đựng tiền Lấy tiên làm vợ Lấy chợ bán đồ Lấy ngô nuôi lợn Lấy bợm làm bè Lấy ghe đánh cá Lấy vá múc canh Lấy hành xào thịt Lấy vịt tiết canh Lấy manh áo mới Lấy trời chở che Lấy mè rang muối Lấy chuỗi trân châu Lấy trâu đi cày Lấy bầy trẻ con Lấy hòn đá cuội Lấy bụi chuối cau Lấy màu nhuộm áo Lấy đạo để theo Lấy cheo đóng làng Lấy hàng rau muống Lạy trời mưa xuống … …………………………………… Lạy trời mưa xuống Lấy nước tôi uống Lấy ruộng tôi cày Cho đầy nồi cơm Tôi đơm cho dễ Tôi lễ ông Trời . ………………………………….. Lặc cò cò Mò cuốc cuốc Cò chân bước Cuốc chân vàng Sang đây chơi Ngồi đây hát Mỏ dính cát Thì xuống sông Bùn dính lông Thì đi rửa Chân giẫm lúa Thì phải treo Cù kheo à ập . ……………………………….. Lộn cầu vồng Nước trong nước chảy Có cô mười bảy Có chú mười ba Hai chị em ta Cùng lộn cầu vồng . ……………………………….. Lộn cầu vồng Nước sông đang chảy Thằng bé lên bảy Con bé lên ba Đôi ta cùng lộn . …………………………………. Thằng Bờm Thằng Bờm có cái quạt mo Phú ông xin đổi ba bò , chín trâu Bờm rằng : Bờm chẳng lấy trâu Phú ông xin đổi ao sâu cá mè Bờm rằng : Bờm chẳng lấy mè Phú ông xin đổi một bè gỗ lim Bờm rằng : Bờm chẳng lấy lim Phú ông xin đổi con chim đồi mồi Bờm rằng : Bờm chẳng lấy mồi Phú ông xin đổi nắm xôi , Bờm cười . …………………………………….. Trời mưa trời gió Mang vó ra ao Được con cá nào Về xào con nấy Được con cá này Thì để phần cha Được con rô bé Thì để phần mẹ Được con cá bè Thì để phần em Trời mưa trời gió Mang vó ra ao . ……………………………….. Trăng đèn Trăng khoe trăng tỏ hơn đèn Sao trăng lại phải chịu luồn đám mây Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng Đèn ra trước gió còn chăng hỡi đèn . …………………………………… Tùm nụm tùm nịu Tay tí tay tiên Đồng tiền chiếc đủa Hột lúa ba bông Ăn trộm trứng gà Bù xoa bù xít Con rắn con rít Thì ra tay này . ………………………………………. Sắc sắc soi soi Đầu đội mâm xôi Tay cầm chén mắm Vừa đi vừa nhẳm Hết cả mâm xôi . ………………………………. Hạt mưa Tôi ở trên trời Tôi rơi xuống đất Tưởng rằng tôi mất Chẳng hóa tôi không Tôi chảy ra sông Nuôi loài tôm cá Qua các làng xã Theo máng theo mương Cho người trồng trọt Thóc vàng chật cót Cơm trắng đầy nồi Vậy chớ khinh tôi Hạt mưa hạt móc . …………………………………. Hoa bé ngoan Hoa nào mẹ yêu nhất Hoa nào thơm ngát hương Hoa nào tươi thắm nhất Đó là hoa bé ngoan Em được mẹ thương nhất Em được cô giáo yêu Khi nào em ngoan nhất Đó là hoa bé ngoan . ……………………………….. Hai bàn tay Tay này có Tay này không Xòe tay này Xòe tay nọ Tay này có Tay này không Tay có bông Dâng tặng mẹ . ……………………………… Úp lá khoai Úp lá khoai Mười hai chong chóng Đứa mặc áo trắng Đứa mặc áo đen Đứa xách lồng đèn Đứa cầm ống thụt Thụt ra thụt vô Thụt nhằm bụi chuối Thúi ình chình mủ . ................................................ Rồng rắn lên mây Có cây núc nắc Có nhà khiển binh Hỏi thăm thầy thuốc có nhà hay không ? (Sưu tầm) Share this post Link to post Share on other sites
