Phương pháp phòng tránh bệnh tim mạch

Mỗi năm bệnh tim mạch gây thiệt mạng cho hơn 17 triệu người trên thế giới. Tại Hoa Kỳ số tử vong cũng xấp xỉ con số 700.000 người. Tuy nhiên may mắn là bệnh tim có thể phòng tránh được và mọi người có thể tự mình giảm thiểu các rủi ro đưa tới bệnh tim cũng như cơn suy tim. Sau đây là các rủi ro có thể gây ra bệnh tim mạch và các phương thức phòng tránh.

Tăng cholesterol

Cholesterol là chất giống như sáp do gan sản xuất hoặc có trong một vài loại thực phẩm mà ta tiêu thụ. Khi lượng cholesterol trong máu lên quá cao, chúng sẽ bám vào thành động mạch, kể cả động mạch vành. Lòng động mạch hẹp lại, lưu thông máu giảm, đưa tới bệnh tim mạch cũng như các biến chứng khác. Mức độ cholesterol trung bình là dưới 200mg/dl. Để duy trì mức độ cholesterol ở mức trung bình, cần thực hiện một chế độ dinh dưỡng có ít chất béo bão hòa và cholesterol, có nhiều chất xơ, duy trì cân nặng bình thường và vận động cơ thể đều đặn.

Mỗi năm, người trưởng thành nên thử mức độ cholesterol trong máu một lần. Nếu cholesterol cao, bác sĩ có thể cho dùng dược phẩm để hạ cholesterol.

Những món ăn có nhiều vitamin và chất xơ giúp phòng ngừa bệnh tim mạch.Tăng huyết áp

Huyết áp trung bình nhỏ hơn hoặc bằng 120/80mmHg. Khi huyết áp quá cao, trái tim phải gắng sức nhiều hơn để đưa máu nuôi cơ thể, tim sẽ mau suy yếu, nhất là khi động mạch vành bị tắc nghẽn, không cung cấp đủ ôxy và các chất dinh dưỡng. Có thể duy trì huyết áp ở mức trung bình với nếp sống lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý, bớt muối, không hút thuốc lá, thường xuyên vận động cơ thể, tránh mập phì.

Nên đo huyết áp theo định kỳ, vì bệnh tăng huyết áp xảy ra từ từ, đôi khi không có dấu hiệu báo trước.

Đái tháo đường

Đường huyết quá cao (trung bình từ 70mg/dl-125mg/dl) làm các mạch máu cứng, thoái hóa, kể cả động mạch tim. Có tới 3/4 số người bị đái tháo đường thiệt mạng vì bệnh tim mạch. Phòng tránh bệnh đái tháo đường bằng cách duy trì cân nặng cơ thể trung bình, với chế độ dinh dưỡng cân bằng và với sự vận động cơ thể. Lưu ý là 80% bệnh đái tháo đường týp 2 ở người trưởng thành có nguyên nhân do mập phì.

Hút thuốc lá: Thuốc lá làm tăng rủi ro bị bệnh tim và cơn suy tim. Chất nicotin trong thuốc lá làm mạch máu co hẹp, cản trở sự lưu thông của máu, làm huyết áp tăng. Nicotin cũng tăng lượng thán khí và giảm ôxy trong máu. Khói thuốc lá làm tăng rủi ro vữa xơ động mạch và tăng các yếu tố làm đông máu. Hậu quả là các bệnh tim mạch, tai biến động mạch não dễ dàng xảy ra. Đã có nhiều bằng chứng khoa học là hít khói thuốc lá thụ động cũng đưa tới bệnh tim.

Vì vậy xin hãy không hút hoặc đang hút thì ngưng. Chỉ cần một quyết tâm cùng với sự hỗ trợ của gia đình là ta có thể bỏ thói quen nghiện thuốc lá.

Bia rượu: Tiêu thụ bia rượu vừa phải có thể chấp nhận được. Vừa phải là khoảng 60cc rượu mạnh, 160cc rượu vang, 360cc bia, hai lần một ngày cho nam giới, một lần cho nữ giới. Nhưng quá nhiều rượu sẽ đưa tới tăng huyết áp, tăng lượng chất béo triglycerid, giảm chất béo tốt HDL, tăng rủi ro vữa xơ động mạch. Hậu quả là bệnh tim mạch, tai biến não, suy tim.

Do đó, nếu chưa uống rượu thì không nên uống khi nghe nói rằng uống một chút rượu tốt cho tim. Lý do là khi đã uống thì khó mà tự kiểm soát, rồi nghiện rượu lúc nào mà không biết.

Mập phì: Mập phì khiến cho tim phải làm việc nhiều hơn để nuôi khối tế bào to lớn của cơ thể. Lâu ngày, tim sẽ suy yếu. Sức nặng được tính theo chỉ số khối cơ thể (BMI). Để tính BMI, chia sức nặng cơ thể kg cho bình phương chiều cao tính bằng mét: BMI=kg/(m2). Chỉ số từ 18-24,9 là tốt. Chỉ số càng cao thì số lượng chất béo trong cơ thể càng nhiều. Dinh dưỡng đúng nhu cầu, vận động cơ thể giúp duy trì BMI ở mức bình thường.

Lười vận động: Không vận động cơ thể đưa tới tăng huyết áp, đái tháo đường, mập phì là những rủi ro của bệnh tim mạch. Vận động giảm thiểu các rủi ro này. Mỗi ngày chỉ cần 30 phút tập luyện là đạt được lợi ích.

Dinh dưỡng không hợp lý: Dinh dưỡng không hợp lý là tăng quá nhu cầu cơ thể, ăn những chất mà khi quá nhiều sẽ có tác dụng xấu. Hậu quả là cơ thể sẽ quá cân, cholesterol, đường huyết và huyết áp lên cao. Tất cả đều tác động xấu tới hệ tuần hoàn. Để tránh các rủi ro này, nên ăn uống vừa đúng nhu cầu cơ thể với chế độ thực phẩm cân bằng, nhiều loại khác nhau.

Stress: Đời sống luôn luôn có những căng thẳng, nhưng không phải là căng thẳng nào cũng có tác dụng xấu tới sức khỏe. Riêng với bệnh tim mạch, đã có nhiều chứng minh khoa học cho hay stress là một rủi ro lớn của bệnh này, đặc biệt là khi stress mạnh, kéo dài.

Thực vậy, trong phản ứng với stress, tuyến thượng thận sẽ sản xuất nhiều adrenalin để giúp cơ thể tự phòng. Nhưng nếu stress liên tục, cơ thể sẽ suy yếu trong đó có trái tim. Ngược lại, giảm lo âu căng thẳng sẽ giúp giảm thiểu cơn đau tim hoặc tử vong.

Trên đây là các rủi ro đưa tới bệnh tim mạch mà ta có thể tránh được. Ngoài ra còn phải kể tới mấy rủi ro khác như:

- Yếu tố di truyền: Con cái người có bệnh tim dễ mắc bệnh này hơn.

- Tuổi tác: Trên 83% người thiệt mạng vì bệnh tim mạch đều ở tuổi từ 65 trở lên.

- Giới tính: Nam giới thường có nhiều rủi ro bị cơn đau tim hơn nữ giới và các cơn đau tim này xảy ra sớm hơn trong đời sống...

Tuy nhiên, như cổ nhân đã nói: "Phòng bệnh hơn chữa bệnh". Phòng tránh được rủi ro nào thì ta cứ kiên nhẫn áp dụng. Giảm thiểu càng nhiều rủi ro thì càng có nhiều cơ hội sống lâu trong khỏe mạnh, hạnh phúc.

BS. Nguyễn ý Đức