Chớ xem thường... nước bọt!

Chớ xem thường... nước bọt !

Nước bọt có vai trò nhất định đối với cơ thể, nhưng lâu nay nhiều người không biết, nên đã... phung phí nó

Công dụng của nước bọt

Nhiều người hay có thói quen nhổ nước bọt (nước miếng), đứng về mặt mỹ quan thì đây là việc khó coi trước mặt người khác. Quan trọng hơn, trong nước bọt có nhiều vi khuẩn, khi nhổ như vậy chúng sẽ phát tán trong không gian, là nguồn gây bệnh cho người khác. Đặc biệt với một số bệnh truyền nhiễm như viêm phổi, lao phổi, quai bị, bạch hầu, sởi...

Mặt khác, đây là sự lãng phí một thứ dịch rất cần thiết cho cuộc sống của mỗi con người. Hằng ngày, cơ thể tiết ra khoảng 800-1.500 ml nước bọt qua tuyến nước bọt ở mang tai, dưới hàm và dưới lưỡi. Nước bọt gồm thanh dịch chứa men ptyalin (còn gọi là amiflaza) và chất nhầy để bôi trơn thức ăn. Men plyalin trong nước bọt có tác dụng phân giải tinh bột chín thành đường mantoza, mantotriose, dextrin. ptyalin. Vì thế, khi ăn chất bột nếu ta nhai kỹ sẽ thấy có vị ngọt; chất nhầy có tác dụng bôi trơn thức ăn để nuốt; giúp vệ sinh răng miệng - có rất nhiều loại vi khuẩn gây bệnh, dễ dàng hủy hoại các mô và cũng có thể gây sâu răng, nhờ lưu lượng nước bọt trong miệng khoảng 0,5ml/phút khi chảy sẽ cuốn đi những vi khuẩn gây bệnh. Ngoài ra, bản thân nước bọt cũng chứa một số chất có tác dụng diệt vi khuẩn như ion thiocyanat, losozym. Nước bọt chứa kháng thể có thể tiêu diệt vi khuẩn ở miệng, kể cả những vi khuẩn gây sâu răng. Không có hoặc có ít nước bọt, miệng sẽ dễ bị lở loét và sâu răng. Nước bọt giúp cho môi lưỡi cử động dễ dàng khi nói.

Nồng độ ion K+ trong nước bọt cao gấp nhiều lần trong huyết tương nên trong các tình trạng bệnh lý, nếu nước bọt bị mất khỏi cơ thể trong một thời gian dài, thì người ta có thể bị mất nhiều K+ làm nồng độ ion K+ huyết tương giảm, có thể gây liệt.

Điều hòa bài tiết nước bọt

Nước bọt bài tiết theo cơ chế thần kinh. Các kích thích vị giác và xúc giác từ lưỡi và miệng truyền về nhân nước bọt nằm giữa hành não và cầu não rồi theo dây thần kinh phó giao cảm (dây số X, dây thần kinh mặt) đến các tuyến nước bọt. Vị chua giúp nước bọt bài tiết nhiều gấp 8-20 lần mức độ bình thường. Các vật trơn nhẵn trong miệng cũng làm tăng bài tiết nước bọt. Sự bài tiết nước bọt cũng chịu ảnh hưởng của các trung tâm thần kinh ở cao hơn, ví dụ trung tâm ngon miệng, trung tâm nếm, trung tâm ngửi... Nước bọt còn được bài tiết nhiều khi người ta nuốt phải những chất kích thích hoặc khi bị nôn do rối loạn tiêu hóa. Nước bọt nuốt vào sẽ giúp pha loãng hoặc làm trung hòa chất kích thích đó.

Khi các tuyến nước bọt bài tiết, các tế bào cũng sản xuất ra bradykinin làm giãn mạch để tăng cung cấp máu cho các tuyến. Nhờ động tác nhai và sự bài tiết nước bọt, các tế bào cũng sản xuất ra bradykinin làm giãn mạch để tăng cung cấp máu cho các tuyến. Cũng nhờ vậy, thức ăn được cắt nghiền, trộn lẫn với nước bọt thành những viên thức ăn mềm, trơn, rồi được lưỡi đưa vào họng và thực quản...

Lương y Hoài Vũ

nguồn thanhnienonline