Biển - Hồ Với Biên Giới Văn Lang

Cổ thư viết rằng biên giới của Văn Lang, bắc giáp hồ Động Đình, nhưng con sông Dương Tử còn 1 đoạn chảy ngược lên phía bắc rồi mới đổ ra biển, nếu lấy sông Dương Tử là ranh giới phân chia lãnh thổ, thì hiển nhiên hồ Động Đình không phải là nơi "địa đầu" của Văn Lang. Nhưng đề cập đến biên giới Văn Lang, tổ tiên lại lấy hồ Động Đình là mốc, hẳn là nó có ý nghĩa đặc biệt đối với cư dân Lạc Việt, mặc dù trên thực tế biên giới phía bắc của Văn Lang trải dài theo con sông Dương Tử.

Phía nam giáp Hồ Tôn. Thực ra viết "Hồ Tôn" hay "hồ Tôn"? Phía bắc đã giáp hồ Động Đình, thì phía nam có thể giáp 1 cái hồ nào đấy. Có thể lắm chứ, bởi vì lịch sử Văn Lang gắn liền với sông nước, hình ảnh nổi bật trên trống đồng là những con thuyền. Vậy nếu giả thiết rằng "hồ Tôn" ở đây đơn thuần là 1 cái hồ nước, nó phải rất lớn thì mới có thể được coi là vật làm mốc, nó nằm ở phương nam, tên là Tôn hoặc Tông, hoặc cái gì gần như thế do biến âm.

Tra bản đồ thấy rất xa về phương nam, có 1 địa danh được gọi là Biển Hồ Tôn-Lê-Xáp hoặc Tông-Lê-Sáp nằm tại lãnh thổ Campuchia ngày nay. Liệu có mối liên quan nào ở đây? Người ta đã tìm thấy trống đồng rải rác khắp vùng bán đảo Đông Dương, liệu đó chỉ đơn giản là sự giao lưu văn hóa trong vùng hay là biểu hiện của sự thống nhất về mặt lãnh thổ của Văn Lang?