Avatar Và Sự Ngạo Mạn Của Loài Người

Avatar và sự ngạo mạn của loài người

Nguồn Tuanvietnam.net

Tác giả: Linh Thủy

Bài đã được xuất bản.: 03/01/2010 07:00 GMT+7

"Loài người chỉ là những đứa trẻ, chỉ biết la lối om sòm nhưng không bao giờ chịu bình tĩnh để hiểu mọi việc".

Khi bộ phim "KingKong" ra mắt năm 2005, nhiều người đã phải trầm trồ thốt lên: Không có gì là điện ảnh không làm được. Nhưng đến giờ thì những kĩ thuật của KingKong cũng chỉ xếp hàng em út trong gia đình điện ảnh Hollywood.

Lịch sử điện ảnh đã chứng kiến nhiều bước ngoặt về kĩ thuật và sức tưởng tượng phi thường của con người. Nhưng tất cả đều mau chóng bị trở nên quá quen thuộc, lạc hậu. Và khán giả sẽ chán ngay lập tức.

Các đạo điễn khó lòng đọ sức tưởng tượng của mình với đầu óc tò mò, hiếu kì không giới hạn của khán giả. Những sự đột phá về kĩ thuật, những tham vọng "kỉ nguyên màn ảnh mới" cũng chỉ là thứ màu mè thu hút được đám đông hiếu kì, mau chán.

Sức nóng công nghệ 3D lần đầu tiên được trình chiếu trong Avarta rồi cũng nguội dần. Sẽ còn lại gì ở bộ phim này? Cái gì thực sự làm nên James Cameron?

Jake - người có trái tim không sợ hãi - và anh chính là "người được chọn". Ảnh: IMDB

"Chén của anh đã đầy" Khi mới bước vào thế giới của người Na'vi, Jake Sully gặp cô gái bản địa tên Neytiri. Nhưng cô đã khước từ không cho anh bước tiếp vào thế giới này. Lý do thứ nhất là "chén của anh đã đầy". Điều này có gốc gác từ một câu chuyện nhà Thiền.

Một vị sư trẻ ngồi đối ẩm với sư phụ. Anh ta đang băn khoăn và trăn trở về nhiều chuyện mà chưa có lời giải. Vị sư già không nói gì, cầm ấm nước lên rót thêm trà lên một chén trà đã đầy, nước trà trào cả ra ngoài. Vị sư trẻ tưởng thầy mình lơ đãng, đưa tay can: thưa sư phụ, chén trà đã đầy, thầy rót thêm vào sao được nữa.

Sư phụ ngừng lại bảo: Đúng thế. Chén trà đã đầy, ta không thể rót thêm được nữa. Muốn rót trà mới, ta phải đổ chén trà cũ đi.

"Chén đã đầy" là nói đến đầu óc, tư tưởng của những người đã chứa đựng đầy thành kiến, nếu không giải phóng thì không thể tiếp nhận những tri thức mới được.

Cô gái Neytiri không chấp nhận Jake bước vào thế giới của người Na'vi, bởi vì cô nghĩ "chén của anh" đã đầy.

Nhưng thật may mắn, "Tôi không phải là nhà khoa học. Tôi chỉ là một lĩnh thủy đánh bộ" - Jake trả lời.

Không phải là nhà khoa học, nghĩa là Jake đã không bị vướng mắc vào hàng ngàn rào cản về cái nguyên tắc và phi nguyên tắc, hợp lý và phi lý, có thể và cái không thể - những tri thức nhận biết dựa trên nền tảng khoa học thực nghiệm.

Thật kì diệu, trong bộ phim đang gây thu hút hiện nay mang tên "2012", cũng có sử dụng điển tích này. Chắc hẳn không thể coi đó là một sự trùng hợp ngẫu nhiên. Dường như người hiện đại phương Tây đang bình tĩnh hơn để tìm về cội nguồn phương Đông?

Thử thách cuối cùng: chế ngự ý niệm

Thử thách cuối cùng của Jake để được chính thức được công nhận là một thành viên của cộng đồng Omaticaya là phải tìm được cho mình một sinh vật bay - Banshee, kết nối thành công và cưỡi nó.

"Nhưng làm thế nào để nhận biết được Banshee nào dành cho mình?" - "Đó là con nào cố gắng giết chết anh."

Định nghĩa buồn cười thật. Banshee cố gắng giết chết anh, đó chính là con dành cho anh - nếu như anh thu phục và kết nối được với nó.

Nhưng thực ra nó không buồn cười đâu. Banshee là ẩn dụ về ý niệm của con người. Những ý nghĩ biểu hiện ngông cuồng, giận dữ, và có thể giết chết anh theo một cách nào đó. Nhưng chỉ cần anh không sợ hãi - cũng như Jake - người có trái tim không sợ hãi - thì anh sẽ là "người được chọn".

Không có sự sợ hãi, thì thu phục được Banshee. Điều kiển được ý niệm của mình, thì nó trở nên hiền hòa và hoàn toàn phục tùng sự kiểm soát của người cưỡi nó. Và đó chính là phương tiện để đến với cái Cây Linh Hồn.

Cây Linh Hồn là điểm kết nối để lắng nghe tiếng của "ông bà" (ancestor), lắng nghe sự kì bí của thiên nhiên và vũ trụ. Cái Cây Linh Hồn là điểm hợp nhất của mọi âm thanh và là hợp nhất của toàn thể.

Các khái niệm "Cây Linh Hồn" hay "mẹ Eywa" cũng đều chỉ là những biểu tượng để biểu đạt ý niệm về về cội rễ chung và thống nhất của vạn vật. Ảnh: IMDB

Nhưng, "loài người chỉ như những đứa trẻ" "Loài người chỉ là những đứa trẻ, chỉ biết la lối om sòm nhưng không bao giờ chịu bình tĩnh để hiểu mọi việc." Đó lại là một lý do nữa để cô gái bản địa từ chối Jake bước vào thế giới này.

Để "san bằng bất cứ thứ gì ngự bên trên đống tài nguyên quý", "loài ngoài văn minh - những đứa trẻ chỉ biết la lối om sòm" đã biểu dương sức mạnh của mình bằng đủ loại thiết bị tối tân nhất. Tăng cường quân sự. Thuốc nổ. Bom. Robot.

Con người đến từ thế giới văn minh đã quá ngạo mạn và quá tự tin vào sức mạnh kĩ thuật của mình. Nhưng đó chỉ là sự sức mạnh phá hủy. Như chính cách mà con người đã làm ở "trái đất đã không còn màu xanh" của mình.

Cảnh báo của Tiến sĩ Grace về những cái Cây Linh Hồn với mạng kết nối khổng lồ, hơn cả sự kết nối của bộ não con người có thế khiến những kẻ khát tiền phá lên cười. Cũng như các nghi lễ cầu xin đức mẹ Eywa có thể bị coi là nghi lễ tôn giáo, "phi khoa học". (!)

Những niềm tin về một "suối nguồn năng lượng", rằng mỗi chúng ta đều là một sinh thể chuyền tải năng lượng, một ngày nào đó sẽ phải trả lại nguồn năng lượng đó. Chúng ta xuất phát từ một nguồn năng lượng duy nhất; rằng ông bà chúng ta vẫn sống, chúng ta có thể nghe họ. Và rằng chúng ta có thể kết nối với tổ tiên của mình, với với cái toàn thế... đều không đơn giản chỉ là giả thuyết cho một bộ phim.

Trong phim nhắc đến chữ "thấy" - "Tôi thấy em" (I see you), Đức mẹ Eywa đã "nghe thấy" anh (Eywa heard you).

Cái "thấy" - hay "tính thấy" - không phải là sự nhìn thấy đơn thuần, mà là sự kết nối thực sự giữa hai tinh thần, giữa tinh thần ở các thế hệ khác nhau, và tinh thần của tất cả.

Các khái niệm "Cây Linh Hồn" hay "mẹ Eywa" cũng đều chỉ là những biểu tượng để biểu đạt ý niệm về về cội rễ chung và thống nhất của vạn vật.

Điều này không xa lạ gì trong đạo Phật. Nó chẳng hề là một điều gì đáng cười. Mà chính là cái mà chính khoa học hiện đại đang phải tìm hiểu.

Chỉ sợ những con người ngạo mạn không biết "lá trong tay ta thì ít mà lá trong rừng thì nhiều". Điều ta biết thì giới hạn, mà điều ta không biết thì không cùng. Chỉ sợ "cái chén đầy".

Con người đến từ thế giới văn minh đã quá ngạo mạn và quá tự tin vào sức mạnh kĩ thuật của mình. Nhưng đó chỉ là sự sức mạnh phá hủy. Ảnh: IMDB

"Trở về với thế giới đang chết dần" Lời thuyết giảng cho quân lính trước giờ mở cuộc tấn công vào xứ sở Na'vi của đại tá Miles Quaritch: "Chúng ta phải lấy khủng bố để chống lại khủng bổ" và các lệnh hủy diệt tàn bạo của ông ta gợi nhắc về thế giới thực tại của chúng ta. Nơi mà người ta hết sức tự hào về khả năng tạo ra sức mạnh hủy diệt của mình.

Mỉa mai thay, câu nói cuối cùng của viên đại tá đối với Jake: "Cảm giác phản bội lại đồng loại của mình như thế nào" - có lẽ lại chính là câu nói dành cho ông ta.

Và cuối cùng, "những kẻ xâm lăng trở về với thế giới đang chết dần của họ, chỉ một số ở lại". Hay những kẻ ngạo mạn trở về với các đại kế hoạch của họ - những kế hoạch cầm chắc sự thật bài, chỉ có một số người nhận ra sự vĩ đại của thiên nhiên và trở về với thiên nhiên!